W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 4 stycznia 2022 r. (data nadania) Zgromadzenie Sióstr […] (dalej: Zgromadzenie), reprezentowane przez pełnomocnika z wyboru, wystąpiło o stwierdzenie, że art. 103 ust. 5 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (obecnie: Dz. U. z 2022 r. poz. 2253, ze zm.; dalej: ustawa o BFG) w zakresie, w jakim „różnicuje on termin do wniesienia skargi na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji dla rady nadzorczej podmiotu w restrukturyzacji (14 dni od dnia doręczenia uzasadnienia decyzji) i podmiotu, którego interes prawny został naruszony decyzją (7 dni od dnia opublikowania informacji o przyczynach i skutkach wydania takiej decyzji na stronie internetowej BFG)”, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Zgromadzenie zarzuciło, że art. 103 ust. 5 ustawy o BFG – w kwestionowanym w petitum skargi zakresie – powoduje nierówność traktowania podmiotów, których interes został naruszony tym samym władczym rozstrzygnięciem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego o przymusowej restrukturyzacji.

Postanowieniem z 23 listopada 2022 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącego Zgromadzenia 14 grudnia 2022 r.) Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 61 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej: u.o.t.p.TK), odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, stwierdziwszy, że nie spełnia ona podstawowego warunku wynikającego z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanego w art. 53 ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK (wskazanie naruszonych konstytucyjnych wolności lub praw). Z orzecznictwa Trybunału wynika, że art. 32 Konstytucji wyraża jedynie zasadę ogólną „metaprawa”, a nie wolność lub prawo o charakterze podmiotowym.

W zażaleniu złożonym 20 grudnia 2022 r. (data nadania) Zgromadzenie zarzuciło, że Trybunał naruszył art. 61 ust. 4 u.o.t.p.TK, ponieważ błędnie ustalił, iż skarga nie spełniała wymogów określonych w ustawie. Według Zgromadzenia art. 32 Konstytucji może być samodzielnym wzorcem kontroli dla przepisu zakwestionowanego w skardze, czego dowodzi najnowsze orzecznictwo Trybunału, tj. wyrok z 1 grudnia 2020 r. wydany w sprawie o sygn. P 6/19 (OTK ZU A/2020, poz. 63). Zgromadzenie zarzuciło również, że Trybunał „dość selektywnie przywołał uzasadnienie” postanowienia z 24 października 2001 r. (sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Pominął bowiem fragment uzasadnienia, w którym jest mowa o tym, że art. 32 Konstytucji wyraża zarówno zasadę równości jako normę (zasadę) prawa przedmiotowego, jak i będące pochodną tej zasady, szczególnego rodzaju prawo podmiotowe, tj. prawo do równego traktowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 61 ust. 5 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej: u.o.t.p.TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 37 ust. 1 pkt 3 lit. c w związku z art. 61 ust. 5-8 u.o.t.p.TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał bada przede wszystkim, czy w wydanym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

2. Trybunał stwierdza, że postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty postawione w zażaleniu nie podważają odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

2.1. W zarzutach sformułowanych w złożonym środku odwoławczym skarżące Zgromadzenie nie uwzględniło tego, że postępowanie przed Trybunałem zakończone wyrokiem z 1 grudnia 2020 r. (sygn. P 6/19) zostało zaininicjowane na podstawie pytania prawnego, a nie skargi konstytucyjnej.

Trybunał zwraca uwagę, że wszczęcie postępowania na podstawie pytania prawnego nie jest uzależnione od spełnienia przez sąd warunków wskazanych w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Przesłanki rozpoznania tego środka prawnego ustrojodawca określił w art. 193 Konstytucji. Zgromadzenie nie wzięło pod uwagę tego, że rolą skargi konstytucyjnej jest m.in. ochrona wolności i praw jednostki, natomiast pytanie prawne służy kontroli konstytucyjności, która ma na celu rozstrzygnięcie wątpliwości konstytucyjnych nasuwających się przy sądowym stosowaniu prawa oraz usuwaniu norm niekonstytucyjnych (zob. wyrok TK z 12 maja 2011 r., sygn. P 38/08, OTK ZU nr 4/A/2011, poz. 33).

2.2. Za niezasadny należy uznać postawiony w zażaleniu zarzut, jakoby w skarżonym postanowieniu Trybunał w sposób „dość selektywny” odniósł się do kwestii charakteru art. 32 Konstytucji.

Wprawdzie w sprawie o sygn. SK 10/01 Trybunał stwierdził, że art. 32 Konstytucji wyraża zarówno zasadę prawa przedmiotowego, jak i szczególnego rodzaju prawo podmiotowe, to jednak zauważył przy tym, że przepis ten ma złożony charakter. W związku z tym podstawowym problemem do rozwiązania była odpowiedź na pytanie: „czy (a jeśli tak to w jakim zakresie) prawo do równego traktowania uznać należy za konstytucyjne prawo jednostki”. W dalszej części uzasadnienia Trybunał wskazał natomiast, że „art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim zasadę ogólną, i dlatego winien być w pierwszej kolejności odnoszony do konkretnych przepisów Konstytucji, nawet jeżeli konstytucyjna regulacja danego prawa jest niepełna i wymaga konkretyzacji ustawowej. W takim zakresie wyznacza on także konstytucyjne prawo do równego traktowania. Mamy tu do czynienia z sytuacją »współstosowania« dwóch przepisów Konstytucji, a więc nie tylko z prawem do równego traktowania, ale ze skonkretyzowanym prawem do równej realizacji określonych wolności i praw konstytucyjnych. W skardze konstytucyjnej należy powołać oba przepisy Konstytucji, dopiero one wyznaczają bowiem konstytucyjny status jednostki, który przez regulację ustawową lub podustawową został naruszony”.

3. W skardze konstytucyjnej skarżące Zgromadzenie uczyniło jedynym wzorcem kontroli art. 32 ust. 1 Konstytucji. W postanowieniu z 23 listopada 2022 r. Trybunał zasadnie więc przyjął, że skarga nie spełnia podstawowego warunku wynikającego z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanego w art. 53 ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK. Z tego względu, na podstawie art. 61 ust. 4 pkt 1 u.o.t.p.TK, prawidłowo odmówił nadania jej dalszego biegu.

Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.