W skardze konstytucyjnej Janusza Kaleckiego złożonej 22 sierpnia 2001 r. zarzucono, iż art. 753 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 33 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej, w szczególności przez podanie daty doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z 31 marca 2000 r. (sygn. akt II Cz 385/2000) i daty wystąpienia skarżącego do sądu rejonowego z wnioskiem o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej oraz dokładne określenie, na czym polega – zdaniem skarżącego – niezgodność zakwestionowanego w skardze przepisu art. 753 1 kodeksu postępowania cywilnego z określoną w art. 33 ust. 1 Konstytucji zasadą równouprawnienia kobiet i mężczyzn.

W piśmie procesowym z 17 grudnia 2001 r. uzupełniającym skargę konstytucyjną pełnomocnik skarżącego twierdził, iż zdaniem jego mocodawcy “skoro zgodnie z art. 33 ust. 1 Konstytucji kobieta i mężczyzna mają równe prawa w życiu rodzinnym, to przepis art. 753 Kodeksu postępowania cywilnego, na podstawie którego Sąd może wydać postanowienie o zabezpieczeniu roszczeń alimentacyjnych na wniosek kobiety lub mężczyzny w jaskrawy sposób ogranicza drugiego ze współmałżonków w zakresie wypowiedzenia się na temat utrzymania dzieci”. Ponadto podniósł zarzut niezgodności art. 753 1 kodeksu postępowania cywilnego z art. 32 ust. 1 Konstytucji wskazując, iż “równość rodziców wobec dzieci nie zostaje zachowana”.

W skardze wskazano, iż Sąd Rejonowy w Poznaniu postanowieniem z 12 stycznia 2000 r. (sygn. akt VIII RC 1530/99) zabezpieczył powództwo i zobowiązał Janusza Kaleckiego do płacenia tytułem tymczasowej renty alimentacyjnej po 220 zł miesięcznie na rzecz Izabeli Kaleckiej i Wojciecha Kaleckiego, łącznie 440 zł miesięcznie płatne z góry do 15-ego dnia każdego miesiąca do rąk Beaty Kaleckiej poczynając od 12 stycznia 2000 r. do czasu prawomocnego zakończenia postępowania wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę w płatności każdej z rat. Na powyższe postanowienie skarżący złożył zażalenie. Postanowieniem z 31 marca 2000 r. (sygn. akt II Cz 385/2000) Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił zażalenie skarżącego. Postanowienie to zostało doręczone skarżącemu 7 kwietnia 2000 r. i nie przysługuje od niego żaden środek zaskarżenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Jednym z warunków merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej przez Trybunał Konstytucyjny jest ustalenie w toku kontroli wstępnej, że skarga została złożona w terminie określonym w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). W myśl powyższego przepisu termin do złożenia skargi konstytucyjnej zaczyna biec od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia o jego konstytucyjnych wolnościach lub prawach. W dniu doręczenia skarżącemu postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu, tj. 7 kwietnia 2000 r. termin ten był określony jako dwa miesiące.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w niniejszej sprawie termin do złożenia skargi konstytucyjnej zaczął bieg 7 kwietnia 2000 r. W tym dniu bowiem, zgodnie ze wskazaniem skarżącego, doręczono mu postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu z 31 marca 2000 r. (sygn. akt II Cz 385/2000) oddalające zażalenie na postanowienie z 12 stycznia 2000 r. (sygn. akt VIII RC 1530/99). Natomiast skarga konstytucyjna została złożona do Trybunału Konstytucyjnego dopiero 22 sierpnia 2001 r., doszło więc do znacznego przekroczenia terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Oceny tego faktu nie zmienia wystąpienie skarżącego 6 kwietnia 2001 r. do Sądu Rejonowego w Poznaniu o ustanowienie adwokata z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej. Postępowanie w przedmiocie tego wniosku nie mogło doprowadzić do zawieszenia biegu terminu na zasadzie art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, z uwagi na to, iż w dniu składania wniosku do sądu rejonowego termin do złożenia skargi konstytucyjnej już upłynął.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2000 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 53, poz. 638), która weszła w życie 7 października 2000 r., nadała nowe brzmienie art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Nowelizacja ta przewiduje trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej. Jednakże przekroczenie terminu do złożenia skargi konstytucyjnej w sprawie będącej przedmiotem wstępnego rozpoznania było tak znaczne, iż nawet przyjęcie przez Trybunał Konstytucyjny najprzychylniejszej dla skarżącego interpretacji, tj. trzymiesięcznego terminu obowiązującego w chwili wstępnego rozpoznawania skargi, nie mogło doprowadzić do stwierdzenia dochowania tego terminu.

Niezależnie od wyżej przytoczonych okoliczności należy podkreślić, iż pełnomocnik skarżącego nie uprawdopodobnił, iżby przez zastosowanie przez sąd zakwestionowanego przepisu doszło do naruszenia jego praw konstytucyjnych. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna przysługuje wówczas, gdy doszło do naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych skarżącego. Powinnością skarżącego jest więc uprawdopodobnienie, iż naruszono jego prawa lub wolności konstytucyjne na skutek zastosowania przez sąd lub organ administracji publicznej przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, któremu skarżący zarzuca niezgodność z Konstytucją. Wywody pełnomocnika skarżącego zawarte w skardze konstytucyjnej, jak i w jej uzupełnieniu nie wskazują jednak na istnienie jakiegokolwiek merytorycznego związku między treścią art. 753 1 kodeksu postępowania cywilnego przewidującego zabezpieczenie przez sąd z urzędu roszczeń o alimenty a zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji) oraz zasadą równouprawnienia kobiet i mężczyzn (art. 33 Konstytucji).

Należy zatem stwierdzić, iż skarga konstytucyjna, poza niewątpliwym brakiem formalnym w postaci przekroczenia terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, nie odpowiada również warunkom jej merytorycznego rozpoznania określonym w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Z przedstawionych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.