W skardze konstytucyjnej Urszuli Maciejczyk z 28 stycznia 2003 r. zarzucono, iż art. 20 ust. 1, 2 oraz 6 ustawy z dnia 26
stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jednolity Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) jest niezgodny z art. 65 ust.
1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Skarżąca wskazała, iż w związku z likwidacją szkoły, w której była zatrudniona jako nauczyciel mianowany, pismem z 16 kwietnia
1999 r. poinformowana ją o przeniesieniu w stan nieczynny od 1 września 1999 r. do 28 lutego 2000 r. oraz o wygaśnięciu stosunku
pracy z 28 lutego 2000 r. Wyrokiem z 19 lipca 2000 r. (sygn. akt XVIII P 73/00) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Katowicach oddalił powództwo skarżącej obejmujące także zapłatę odprawy w związku z rozwiązaniem z nią stosunku pracy z
przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 25 września 2001 r. (sygn. akt III APa 126/00)
oddalił apelację skarżącej od orzeczenia sądu pierwszej instancji. Następnie skarżąca, po przywróceniu jej przez Sąd Apelacyjny
w Katowicach postanowieniem z 21 stycznia 2002 r. terminu do wniesienia kasacji, wniosła samodzielnie sporządzoną kasację
od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 25 września 2001 r. Kasacja ta została przez tenże sąd odrzucona postanowieniem
z 25 marca 2002 r., zaś zażalenie na to postanowienie zostało również odrzucone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach
z 11 czerwca 2002 r. (sygn. akt III APa 126/00).
Zdaniem skarżącej zastosowanie art. 20 Karty Nauczyciela narusza konstytucyjnie gwarantowaną wolność wyboru i wykonywania
zawodu, a także zasadę równości i sprawiedliwości społecznej, albowiem o tym, czy nauczyciel w przypadku likwidacji szkoły
będzie przeniesiony w stan spoczynku, czy też zostanie rozwiązany z nim stosunek pracy, decyduje wyłącznie dyrektor szkoły,
nauczyciel pozbawiony zaś zostaje w tym zakresie możliwości wyboru. Sposób zakończenia stosunku pracy miał na gruncie zakwestionowanego
przepisu istotne znaczenie, gdyż nauczycielom, z którymi rozwiązano stosunek pracy przysługiwała odprawa pieniężna, tymczasem
w przypadku przeniesienia w stan spoczynku i wygaśnięcia stosunku pracy uprawnienie takie dla nauczycieli nie było przewidziane.
Zdaniem skarżącej, takie zróżnicowanie sytuacji nauczycieli prowadzi do naruszenia zasady równości.
Skarżąca zwróciła ponadto uwagę, iż ustawodawca ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz
o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239) zmienił treść art. 20 przesądzając, iż w przypadku likwidacji szkoły
zawsze dochodzi do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem oraz nabycia prawa do odprawy pieniężnej.
Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 7 kwietnia 2003 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stwierdzając,
iż wskazane w skardze konstytucyjnej orzeczenia sądowe nie odnoszą się do naruszenia prawa lub wolności konstytucyjnych przyjętych
za podstawę tej skargi, w szczególności nie dotyczą zasadności zakończenia przez skarżącą stosunku pracy poprzez przeniesienie
skarżącej w stan nieczynny. Rozstrzygają natomiast majątkowe roszczenia skarżącej związane z zakończeniem stosunku pracy z
przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Jak wynika zresztą z akt sprawy, skarżąca nie składała nawet wniosku o natychmiastowe
rozwiązanie stosunku pracy, którą to możliwość przewidywał zakwestionowany w skardze konstytucyjnej art. 20 Karty Nauczyciela.
Nie można w takim wypadku uznać za zasadne przekonania skarżącej, iż naruszono przysługujące jej prawo wyboru sposobu rozwiązania
stosunku pracy, skoro nie skorzystała z przewidzianych w tym zakresie możliwości.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego niezasadne jest także przekonanie skarżącej, iż zastrzeżenie uprawnienia do odprawy wyłącznie
dla nauczycieli, którzy w przypadku likwidacji szkoły rozwiązali stosunek pracy, narusza zasadę równości. Ekwiwalentem owego
uprawnienia po stronie osób przeniesionych w stan nieczynny jest bowiem prawo do otrzymywania wynagrodzenia w okresie tego
stanu, aż do wygaśnięcia umowy o pracę. Skarżąca nie wykazała, iżby to drugie uprawnienie w wyrazie finansowym znacząco odbiegało
od wysokości odprawy.
Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skarżąca wniosła zażalenie, w którym stwierdziła, iż dochodzone przez nią roszczenia
majątkowe związane są z pozbawieniem jej możliwości wyboru sposobu rozwiązania stosunku pracy. Skarżąca podniosła ponadto,
iż nie składała wniosku o natychmiastowe rozwiązanie stosunku pracy, albowiem wbrew obowiązkowi nie poinformował jej o takiej
możliwości dyrektor szkoły. Zdaniem skarżącej, zakwestionowana przez nią regulacja prawna zastrzega prawo do decyzji o sposobie
rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem do wyłącznej kompetencji dyrektora szkoły, co narusza konstytucyjną wolność wyboru
i wykonywania zawodu, a także zasadę równości i sprawiedliwości społecznej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Art. 20 Karty Nauczyciela w brzmieniu zakwestionowanym przez skarżącą przewidywał możliwość złożenia przez nauczyciela wniosku
o natychmiastowe rozwiązanie stosunku pracy. Brak poinformowania skarżącej o takiej możliwości przez dyrektora szkoły nie
stanowi zarzutu odnoszącego się do treści ustawy, ale domniemanego naruszenia obowiązków przez kierownika zakładu pracy. Skarżąca
mogła te okoliczności podnieść w postępowaniu sądowym dotyczącym sposobu rozwiązania stosunku pracy, tym bardziej, iż w piśmie
dotyczącym przeniesienia skarżącej w stan nieczynny zawarta była informacja o możliwości odwołania się do sądu. Podnoszone
przez skarżącą naruszenie wolności wyboru i wykonywania zawodu ma więc swoje źródło, nie w treści zakwestionowanej regulacji
prawnej, ale niewiedzy skarżącej na temat przysługujących jej praw.
Dla oceny zasadności odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej znaczenie posiada także okoliczność, iż skarżąca
nie wykorzystała przysługujących jej na drodze prawnej środków sądowej kontroli sposobu rozwiązania stosunku pracy. Przyjęte
za podstawę skargi konstytucyjnej orzeczenia sądowe nie odnoszą się do wolności wyboru i wykonywania zawodu, ale dotyczą roszczeń
majątkowych związanych ze stosunkiem pracy. Bez znaczenia pozostaje w tej perspektywie okoliczność zmiany przez skarżącą powództwa
w trakcie postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w Katowicach. Orzekające w sprawie sądy nie oceniały możliwości
wyboru przez skarżącą sposobu zakończenia stosunku pracy, skarżąca zresztą takiej oceny nie żądała, ograniczając swój pozew
do kwestii majątkowych. W takiej jednak sytuacji nieuzasadniony pozostaje pogląd skarżącej, jakoby wskazane w skardze konstytucyjnej
rozstrzygnięcia prowadziły do naruszenia przysługującej jej wolności wyboru i wykonywania zawodu lub też ograniczały zakres
ochrony tej wolności.
Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, należało orzec jak w sentencji.