W skardze konstytucyjnej Urszuli Maciejczyk z 28 stycznia 2003 r. zarzucono, iż art. 20 ust. 1, 2 oraz 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.) jest niezgodny z art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżąca wskazała, iż w związku z likwidacją szkoły, w której była zatrudniona jako nauczyciel mianowany, pismem z 16 kwietnia 1999 r. poinformowano ją o przeniesieniu w stan nieczynny od 1 września 1999 r. do 28 lutego 2000 r. oraz o wygaśnięciu stosunku pracy z dniem 28 lutego 2000 r. Wyrokiem z 19 lipca 2000 r. (sygn. akt XVIII P 73/00) Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach oddalił powództwo skarżącej obejmujące także zapłatę odprawy w związku z rozwiązaniem z nią stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 25 września 2001 r. (sygn. akt III APa 126/00) oddalił apelację skarżącej od orzeczenia sądu pierwszej instancji. Następnie skarżąca, po przywróceniu jej przez Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z 21 stycznia 2002 r. terminu do wniesienia kasacji, wniosła samodzielnie sporządzoną kasację od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 25 września 2001 r. Kasacja ta została przez tenże sąd odrzucona postanowieniem z 25 marca 2002 r., zaś zażalenie na to postanowienie zostało również odrzucone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 11 czerwca 2002 r. (sygn. akt III APa 126/00).

Zdaniem skarżącej zastosowanie art. 20 Karty Nauczyciela narusza konstytucyjnie gwarantowaną wolność wyboru i wykonywania zawodu, a także zasadę równości i sprawiedliwości społecznej, albowiem o tym, czy nauczyciel w przypadku likwidacji szkoły będzie przeniesiony w stan spoczynku, czy też zostanie rozwiązany z nim stosunek pracy, decyduje wyłącznie dyrektor szkoły, nauczyciel pozbawiony zaś zostaje w tym zakresie możliwości wyboru. Tymczasem sposób zakończenia stosunku pracy miał na gruncie zakwestionowanego przepisu istotne znaczenie, gdyż nauczycielom, z którymi rozwiązano stosunek pracy przysługiwała odprawa pieniężna, tymczasem w przypadku przeniesienia w stan spoczynku i wygaśnięcia stosunku pracy uprawnienie takie dla nauczycieli nie było przewidziane. Zdaniem skarżącej takie zróżnicowanie sytuacji nauczycieli prowadzi do naruszenia zasady równości.

Skarżąca zwróciła ponadto uwagę, iż ustawodawca ustawą z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239) zmienił treść art. 20 przesądzając, iż w przypadku likwidacji szkoły zawsze dochodzi do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem oraz nabycia prawa do odprawy pieniężnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, iż przyjęte za podstawę skargi konstytucyjnej orzeczenia organów władzy publicznej prowadzą do naruszenia przysługujących mu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.

Skarżąca za podstawę skargi konstytucyjnej przyjęła naruszenie zasady wolności wyboru i wykonywania zawodu, wskazując na pozbawienie jej możliwości wyboru sposobu zakończenia stosunku pracy. Wskazane w skardze konstytucyjnej orzeczenia sądowe nie odnoszą się wszakże do tej kwestii. W szczególności nie dotyczą one zasadności zakończenia przez skarżącą stosunku pracy poprzez przeniesienie skarżącej w stan nieczynny. Rozstrzygają natomiast majątkowe roszczenia skarżącej związane z zakończeniem stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Jak wynika zresztą z akt sprawy, skarżąca nie składała nawet wniosku o natychmiastowe rozwiązanie stosunku pracy, którą to możliwość przewidywał zakwestionowany w skardze konstytucyjnej art. 20 Karty Nauczyciela. Nie można w takim wypadku uznać za zasadne przekonania skarżącej, iż naruszono przysługujące jej prawo wyboru sposobu rozwiązania stosunku pracy, skoro nie skorzystała z przewidzianych w tym zakresie możliwości.

Niezasadne jest także przekonanie skarżącej, iż zastrzeżenie uprawnienia do odprawy wyłącznie dla nauczycieli, którzy w przypadku likwidacji szkoły rozwiązali stosunek pracy, narusza zasadę równości. Ekwiwalentem owego uprawnienia po stronie osób przeniesionych w stan nieczynny jest bowiem prawo do otrzymywania wynagrodzenia w okresie tego stanu, aż do wygaśnięcia umowy o pracę. Skarżąca nie wykazała, iżby to drugie uprawnienie w wyrazie finansowym znacząco odbiegało od wysokości odprawy. Słusznie natomiast wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach, w przyjętym za podstawę skargi konstytucyjnej wyroku z 25 września 2001 r. (sygn. akt III APa 126/00), iż objęcie prawem do odprawy także nauczycieli przeniesionych w stan nieczynny prowadziłoby do ich nieuzasadnionego uprzywilejowania względem tych, którzy rozwiązali stosunek pracy.

W tym stanie rzeczy należy orzec jak w sentencji.