1. W skardze konstytucyjnej, wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 3 sierpnia 2020 r. (data nadania), D.M. (dalej: skarżąca)
– reprezentowana przez pełnomocnika z wyboru – wystąpiła z żądaniem przytoczonym w komparycji niniejszego postanowienia w
związku z następującym stanem faktycznym:
1.1. Skarżąca jest spadkobierczynią R.M., który był spadkobiercą H.M. – właścicielki nieruchomości […], dla której prowadzono
księgę gruntową oznaczoną jako tom […].
1.2. Po wybuchu II wojny światowej powyższa nieruchomość została przejęta przez okupanta niemieckiego, który wpisał Rzeszę
Niemiecką do księgi jako właściciela, a także zamknął tom […] i przeniósł jego treść do wykazu […] w księdze gruntowej oznaczonej
jako tom […].
Po zakończeniu wojny – w toku reformy rolnej – 14 listopada 1946 r. w księdze gruntowej wykreślono wpis Rzeszy Niemieckiej
jako właściciela nieruchomości i dokonano wpisu Skarbu Państwa.
Decyzją z 22 lutego 1993 r. (znak: […]) Wojewoda P., działając na podstawie art. 18 i art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10
maja 1990 r. – Przepisy prowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32,
poz. 191, ze zm.), stwierdził nabycie przedmiotowej nieruchomości nieodpłatnie przez Gminę W. Następnie, aktem notarialnym
z 16 grudnia 1993r. (rep. A nr […]) gmina ta, działając na podstawie art. 2c ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy
o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464), oddała Spółdzielni […] w W. w użytkowanie wieczyste
grunty należące do przedmiotowej nieruchomości oraz przekazała jej nieodpłatnie na własność znajdujące się na tej nieruchomości
budynki.
Decyzją z 14 grudnia 2007 r. (znak: […]) Wojewoda P. stwierdził, że przedmiotowa nieruchomość nie kwalifikowała się do przejęcia
jej przez Skarb Państwa w ramach reformy rolnej. Z kolei Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją z 2 września
2009 r. (nr […]) stwierdził, że decyzja Wojewody P. z 22 lutego 1993 r. w zakresie, w jakim obejmowała przedmiotową nieruchomość,
została wydana z naruszeniem prawa, niemniej jednak organ ten odmówił stwierdzenia jej nieważności z powodu nieodwracalnych
skutków prawnych, jakie ona wywarła.
1.3. Wyrokiem częściowym z 6 listopada 2012 r. (sygn. akt […]) Sąd Rejonowy w W. oddalił powództwo R.M. oraz S.Z. przeciwko
Gminie W., Spółdzielni […] z siedzibą w W. oraz Skarbowi Państwa – Staroście W. o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym
stanem prawnym. Apelacje powodów od tego orzeczenia zostały oddalone przez Sąd Okręgowy w P. w wyroku z 21 stycznia 2020 r.
(sygn. akt […]).
W ocenie sądów obu instancji były one związane rozstrzygnięciem administracyjnym z 1993 r., które zostało wydane w odniesieniu
do spornej nieruchomości, gdyż nie ma możliwości podważenia skuteczności tegoż w trybie powództwa o uzgodnienie treści księgi
wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.
2. W uzasadnieniu skargi konstytucyjnej skarżąca podniosła, że kwestionowane przepisy naruszają prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia
sprawy oraz prawo własności i równej jej ochrony.
3. Równocześnie ze skargą konstytucyjną skarżąca zainicjowała przed Sądem Najwyższym postępowanie kasacyjne.
Trybunał Konstytucyjny – działając z urzędu – ustalił, że skarga kasacyjna wpłynęła do Izby Cywilnej Sądu Najwyższego 19 grudnia
2020 r. i została zarejestrowana pod sygn. akt […], a następnie zawiesił niniejsze postępowanie na podstawie art. 78 ustawy
z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393;
dalej: u.o.t.p.TK).
Postanowieniem z 2 czerwca 2021 r. (sygn. akt […]) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej, a odpis
tego orzeczenia wpłynął do Trybunału 12 listopada 2021 r.
Postanowieniem z 9 czerwca 2022 r. Trybunał Konstytucyjny podjął niniejsze postępowanie na podstawie art. 78 in fine u.o.t.p.TK.
4. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 9 czerwca 2022 r. (którego odpis został doręczony pełnomocnikowi skarżącej
1 lipca 2022 r.) skarżąca – na podstawie art. 61 ust. 3 u.o.t.p.TK – została wezwana do usunięcia braku formalnego skargi
konstytucyjnej przez doręczenie pięciu poświadczonych za zgodność z oryginałem kopii:
a) decyzji Wojewody P. z 22 lutego 1993 r., na podstawie której Gmina W. nieodpłatnie przejęła własność wskazanych w skardze
konstytucyjnej nieruchomości,
b) aktu notarialnego z 16 grudnia 1993 r. (repertorium A […]),
c) decyzji Wojewody W. z 14 grudnia 2007 r. (znak: […]),
d) decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z 2 września 2009 r. (nr […]),
e) decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z 26 listopada 2009 r. (nr […]),
f) rozstrzygnięcia o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji Wojewody W. z 14 grudnia 2007 r. (znak: […]), o którym mowa
na s. 28 uzasadnienia skargi konstytucyjnej.
Wraz z wniesionym do Trybunału 8 lipca 2022 r. (data nadania) pismem procesowym skarżąca wykonała powyższe zarządzenie.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Stosownie do art. 78 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym
(Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej: u.o.t.p.TK), gdy skarżący wniósł równocześnie ze skargą konstytucyjną nadzwyczajny środek
zaskarżenia, postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym może zostać zawieszone do czasu rozpoznania tego środka.
2. Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie uczyniono:
– art. 2 § 1 i 3 w związku z art. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz.
1460, ze zm.; obecnie: Dz. U. z 2021 r. poz. 1805, ze zm.; dalej: k.p.c.) oraz art. 6 ust. 1 w związku z art. 5 ustawy z dnia
6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2019 r. poz. 2204, ze zm.; obecnie: Dz. U. z 2022 r. poz. 1728,
ze zm.; dalej: u.k.w.h.). Przepisy te mają następujące brzmienie:
„Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych,
oraz Sąd Najwyższy”;
„Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych
organów”;
„W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym treść
księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne
prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych)”;
– art. 6 ust. 1 u.k.w.h.:
„Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie chroni rozporządzeń nieodpłatnych albo dokonanych na rzecz nabywcy działającego
w złej wierze”.
3. Trybunał stwierdza, że analizowana skarga konstytucyjna kwalifikuje się do rozpoznania merytorycznego, albowiem została
sporządzona w imieniu skarżącej przez radcę prawnego (art. 44 ust. 1 u.o.t.p.TK), zaś skarżąca:
– wyczerpała przysługującą jej drogę prawną (art. 77 ust. 1 u.o.t.p.TK), ponieważ wyrok Sądu Okręgowego w P. z 21 stycznia
2020 r. (sygn. akt […]) jest prawomocny i nie przysługują od niego żadne zwykłe środki zaskarżenia;
– prawidłowo określiła zaskarżone przepisy jako przedmiot kontroli (art. 53 ust. 1 pkt 1 u.o.t.p.TK);
– wskazała, które konstytucyjne prawa i wolności i w jaki sposób – jej zdaniem – zostały naruszone przez zaskarżone przepisy
(art. 53 ust. 1 pkt 2 u.o.t.p.TK);
– przedstawiła uzasadnienie sformułowanych przez nią zarzutów w przedmiocie niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów (art.
53 ust. 1 pkt 3 u.o.t.p.TK).
W niniejszej sprawie został też dochowany termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.
4. Trybunał stwierdza, że analizowana skarga nie jest obarczona nieusuwalnymi brakami formalnymi, o których mowa w art. 61
ust. 4 pkt 1 u.o.t.p.TK, a sformułowane w niej zarzuty nie są oczywiście bezzasadne w rozumieniu art. 61 ust. 4 pkt 3 u.o.t.p.TK.
W związku z powyższym – na podstawie art. 61 ust. 2 u.o.t.p.TK – postanowiono jak w sentencji.
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.