W skardze konstytucyjnej z 10 sierpnia 2001 r. zarzucono, że art. 130 1, art. 1871, art. 395 § 1, art. 503 § 2, art. 5052, art. 5054, art. 5055, art. 5059 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 i 2, art. 77 ust. 2, art. 78 i art. 176 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz że § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. Nr 154, poz. 1013 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącej wskazane przepisy kodeksu postępowania cywilnego bez uzasadnionych przyczyn ograniczają jej prawo do dochodzenia roszczeń na drodze sądowej. Ograniczenie to polega na wprowadzeniu przymusu zwracania się do sądu na urzędowych formularzach. Zdaniem skarżącej strona postępowania cywilnego powinna mieć prawo wyboru stosowania bądź niestosowania formularza i to niezależnie od tego, czy z takiej możliwości skorzysta strona przeciwna. Odnośnie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych skarżąca zarzuciła, że umożliwia ono orzekanie przez sąd o kosztach postępowania w oderwaniu od nakładów pracy pełnomocnika i zawiłości sprawy. Zarzut ten został potwierdzony w piśmie procesowym skarżącej z 24 listopada 2001 r.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym:

Nakazem zapłaty z 8 lutego 2001 r. Sąd Rejonowy w Poznaniu nakazał skarżącej zapłatę kwoty 3350,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz zapłatę kosztów procesu. Sprzeciw skarżącej od powyższego nakazu został odrzucony postanowieniem Sądu Rejonowego w Poznaniu z 5 marca 2001 r. W uzasadnieniu postanowienia Sąd wskazał, iż sprzeciw nie został wniesiony na urzędowym formularzu, co na mocy art. 503 § 2 w zw. z art. 1301 kodeksu postępowania cywilnego skutkuje jego odrzuceniem. Zażalenie skarżącej na postanowienie Sądu Rejonowego zostało oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego w Poznaniu z 7 czerwca 2001 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji w skardze konstytucyjnej można zarzucać niekonstytucyjność przepisów stanowiących podstawę prawną orzeczenia naruszającego konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego. W przedmiotowej sprawie warunek ten został spełniony jedynie w części. Skarżąca, wnosząc o zbadanie zgodności z Konstytucją szeregu przepisów kodeksu postępowania cywilnego wskazuje, że zapadłe w jej sprawie orzeczenia sądów obu instancji zostały wydane na podstawie art. 1301 § 1, 3 i 4 oraz art. 503 § 2 kodeksu. Z treści postanowień Sądu Rejonowego i Sądu Okręgowego wynika natomiast, że art. 1301 § 2, 3 i 4, art. 1871, art. 395 § 1, art. 5052, art. 5054, art. 5055, art. 5059 kodeksu postępowania cywilnego nie stanowiły podstawy ich wydania. Podstawę odrzucenia sprzeciwu, jak i oddalenia zażalenia skarżącej stanowiły przepisy nakładające na nią obowiązek wniesienia sprzeciwu na urzędowym formularzu, o którym mowa w art. 503 § 2 kodeksu postępowania cywilnego. Podstawą odrzucenia sprzeciwu nie mogły być natomiast art. 1301 § 2, 3 i 4, art. 1871 kodeksu postępowania cywilnego adresowanie nie do pozwanego, lecz do powoda. Podstawą taką nie mogły być również art. 395 § 1, art. 5052, art. 5054, art. 5055, art. 5059 kodeksu postępowania cywilnego, gdyż nie określają one przesłanek odrzucenia sprzeciwu od nakazu zapłaty. Na marginesie należy podkreślić, że skarżąca, wezwana zarządzeniem sędziego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej m.in. przez wskazanie, że zaskarżone przepisy stanowiły podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w przedmiotowej sprawie, braku tego nie uzupełniła.

Z kolei zarzut niezgodności § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych z Konstytucją oparty został na wadliwej wykładni tego przepisu. Skarżąca ustalając treść norm prawnych określających sposób orzekania o kosztach procesu abstrahuje bowiem od postanowień kodeksu postępowania cywilnego, w szczególności od art. 98 kodeksu określającego zasady ustalania tych kosztów. Wykładnia aktów normatywnych dokonana z pominięciem przepisu relewantnego dla danej kwestii nie może doprowadzić do ustalenia w sposób prawidłowy treści normatywnej tych aktów, co w konsekwencji uniemożliwia odwołanie się do nich dla uzasadnienia zarzutów sformułowanych w skardze konstytucyjnej. Z powyższych względów należy uznać, iż skarga konstytucyjna w tym zakresie jest oczywiści bezzasadna. Z kolei zarzut uchylania się przez sądy od badania przesłanek ustalania opłat określonych w § 4 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia nie może stanowić podstawy skargi konstytucyjnej, gdyż w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji badanie naruszeń wolności i praw spowodowanych aktami stosowania prawa wykracza poza zakres kognicji Trybunału Konstytucyjnego.

W drodze skargi konstytucyjnej nie można domagać się zbadania zgodności zaskarżonych przepisów aktów normatywnych z Konwencją o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. W myśl wyraźnej dyspozycji art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga może zawierać żądanie zbadania zgodności zaskarżonych przepisów z przepisami Konstytucji, regulującymi wolności i prawa, a nie z przepisami innych aktów normatywnych.

Z powyższych względów należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej we wskazanym zakresie. W pozostałym zakresie dotyczącym art. 1301 § 1 i art. 503 § 2 kodeksu postępowania cywilnego, skarga konstytucyjna zarządzeniem sędziego została przekazana do merytorycznego rozpoznania.