1. Artykuł 66 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1184; dalej: p.a.) stanowi,
co następuje:
„Wymogu odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu adwokackiego nie stosuje się do:
5) osób, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę
adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:
a) zajmowały stanowisko referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego,
asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub
b) wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub
radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej,
jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowoakcyjnej, o których mowa w art. 4a ust. 1, lub kancelarii radcy prawnego,
spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia
6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, lub
c) były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywały wymagające
wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego,
lub
d) były zatrudnione w Trybunale Konstytucyjnym lub międzynarodowym organie sądowym, w szczególności w Trybunale Sprawiedliwości
Unii Europejskiej lub Europejskim Trybunale Praw Człowieka, i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego”.
Analogiczne brzmienie zawiera również art. 25 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1166; dalej: u.r.p.):
„Wymogu odbycia aplikacji radcowskiej i złożenia egzaminu radcowskiego nie stosuje się do:
5) osób, które posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę
radców prawnych, łącznie przez okres co najmniej 3 lat:
a) zajmowały stanowisko referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, aplikanta sądowego, aplikanta prokuratorskiego,
asystenta sędziego, asystenta prokuratora lub
b) wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub
radcę prawnego na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej,
jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r.
– Prawo o adwokaturze, lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej,
o których mowa w art. 8 ust. 1, lub
c) były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywały wymagające
wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego,
lub
d) były zatrudnione w Trybunale Konstytucyjnym lub międzynarodowym organie sądowym, w szczególności w Trybunale Sprawiedliwości
Unii Europejskiej lub Europejskim Trybunale Praw Człowieka, i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego”.
2. W wyroku z 7 czerwca 2022 r. (sygn. SK 68/19) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b p.a. w zakresie,
w jakim pomija osoby wykonujące obowiązki asystenta radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (do 31 grudnia
2016 r. – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa), jest niezgodny z art. 65 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej. W pozostałym zaś zakresie umorzył postępowanie na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia
30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej:
uotpTK).
W cz. III pkt 4 uzasadnienia powyższego orzeczenia przedstawione zostały szczegółowe motywy w przedmiocie niekonstytucyjności
badanego przepisu. Natomiast w cz. III pkt 5 ab initio uzasadnienia Trybunał wskazał na konieczność dostosowania art. 66 ust. 1 pkt 5 p.a. do zapadłego wyroku.
3. Należy podkreślić, że argumenty zawarte w cz. III pkt 4 uzasadnienia wyroku z 7 czerwca 2022 r. w przedmiocie niekonstytucyjności
art. 66 ust. 1 pkt 5 lit. b p.a. zachowują aktualność w odniesieniu do art. 25 ust. 1 pkt 5 lit. b u.r.p., który zawiera analogiczną
regulację.
4. W związku z powyższym – stosownie do art. 35 ust. 1 uotpTK – Trybunał sygnalizuje Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej konieczność
niezwłocznego podjęcia stosownych działań legislacyjnych, w wyniku których art. 66 ust. 1 pkt 5 p.a. oraz art. 25 ust. 1 pkt 5 u.r.p. zostaną uzupełnione o przesłankę wykonywania obowiązków asystenta radcy Prokuratorii
Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (do 31 grudnia 2016 r. – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa).
Z przedstawionych powodów postanowiono jak w sentencji.