W skardze konstytucyjnej z 29 czerwca 2004 r. pełnomocnik skarżącego zakwestionował zgodność z Konstytucją następujących przepisów:

1) art. 253 § 2 pkt 1 i § 3 pkt 2 oraz art. 254 § 2 ustawy z 9 stycznia 1997 r. – Kodeks celny, w ich brzmieniu obowiązującym do 10 sierpnia 2003 r., tj. do wejścia w życie ustawy z dnia 23 kwietnia 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks celny oraz o zmianie ustawy o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 120, poz. 1122), oraz

2) art. 41 ust. 1 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym.

Wobec wszystkich kwestionowanych unormowań sformułowany został zarzut naruszenia art. 2, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Istoty takiej niezgodności upatruje skarżący w tym, że kwestionowane regulacje dyskryminują doradców podatkowych, pozbawiając ich legitymacji do występowania w charakterze pełnomocników w sprawach celnych. Konsekwencją tego jest również wyłączenie możliwości – przewidzianego w art. 254 § 2 kodeksu celnego – uwierzytelnienia przez doradcę podatkowego udzielonego mu przez stronę upoważnienia.

Skarga konstytucyjna została skierowana w związku z następującą sprawą. Wnoszący skargę konstytucyjną (doradca podatkowy) złożył i podpisał jako pełnomocnik strony – Waldemara Piechowskiego – odwołanie od decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w Słupsku. Wraz z odwołaniem do Izby Celnej w Gdyni wpłynęło także pełnomocnictwo upoważniające skarżącego jako doradcę podatkowego do reprezentowania strony w tej sprawie. Pismem z 2 stycznia 2003 r., Waldemar Piechowski został poinformowany o przepisach regulujących pełnomocnictwo w sprawach celnych, oraz wezwany do nadesłania prawidłowego upoważnienia lub złożenia podpisanego przez siebie odwołania. Postanowieniem z 13 lutego 2003 r. (nr 040000-TW-5540-51/02/1661/MS) Dyrektor Izby Celnej w Gdyni stwierdził niedopuszczalność odwołania wskazując, że wniesione zostało ono przez doradcę podatkowego, a więc osobę, która nie może występować w charakterze pełnomocnika strony w postępowaniu celnym. W uzasadnieniu podkreślono, że strona – Waldemar Piechowski – nie udzieliła żadnej odpowiedzi na wezwanie zawarte w piśmie z 2 stycznia 2003 r. Jako podstawę rozstrzygnięcia organ administracji wskazał art. 253 § 2 pkt 1 i § 3 kodeksu celnego, oraz art. 41 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym. Wniesiona przez Waldemara Piechowskiego skarga na powyższe postanowienie została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z 30 maja 2003 r. (sygn. akt I SA/Gd 274/03). Sąd podtrzymał stanowisko organu administracji podnosząc, że w świetle jednoznacznego brzmienia art. 253 § 2 kodeksu celnego nie ma podstaw do uznania legitymacji doradcy podatkowego jako pełnomocnika podmiotu wnoszącego skargę do występowania w takim charakterze w postępowaniu celnym. Skarga kasacyjna Waldemara Piechowskiego na to orzeczenie została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 kwietnia 2004 r. (sygn. akt GSK 8/04). Sąd podzielił argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jednoznacznie wykluczył też dopuszczalność występowania przez doradcę podatkowego jako pełnomocnika w sprawach celnych, także w przypadkach unormowanych w art. 253 § 3 pkt 2 kodeksu celnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służącym eliminowaniu z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Konieczną przesłanką wystąpienia ze skargą konstytucyjną jest dokonanie przez organ stosujący kwestionowane przepisy konkretyzacji zawartych w nich norm prawnych wobec skarżącego, powodującej w konsekwencji bezpośrednie naruszenie przysługujących mu praw lub wolności o randze konstytucyjnej. Zastrzeżenie to determinuje w pełni sposób wykonania przez skarżącego obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Polega on na konieczności wskazania sposobu, w jaki zakwestionowane unormowania naruszyły konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego. W myśl art. 47 ust. 2 tej ustawy, skarżący zobligowany jest do dołączenia do wnoszonej skargi konstytucyjnej wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia, wydanego w sprawie skarżącego na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego i spełniającego przesłankę naruszenia jego konstytucyjnych wolności lub praw.

Oceniając zarzuty sformułowane przez skarżącego pod adresem zaskarżonych przepisów kodeksu celnego, jak i ustawy o doradztwie podatkowym stwierdzić trzeba, że skarga nie spełnia wskazanych wyżej przesłanek. Przede wszystkim dołączone do skargi konstytucyjnej orzeczenia nie zostały wydaje w sprawie podmiotu, który wystąpił z tym środkiem ochrony praw. Z treści postanowienia Dyrektora Izby Celnej w Gdyni wynika bowiem, że adresatem podjętego przez ten organ rozstrzygnięcia była osoba, będąca stroną postępowania celnego, tj. Waldemar Piechowski, którego pełnomocnikiem był skarżący. Także ten podmiot, tj. Waldemar Piechowski kierował następnie skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego – Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku na postanowienie stwierdzające niedopuszczalność wniesionego odwołania i jego też dotyczy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego oddalający skargę kasacyjną. Zasadniczym motywem negatywnego rozstrzygnięcia w tym przedmiocie było zaś uznanie wadliwości wniesionego przez Waldemara Piechowskiego środka odwoławczego, której sanacja nie nastąpiła, pomimo skierowanego do strony wezwania dokonanego przez organ administracji publicznej. Podjęte w tej sprawie rozstrzygnięcia (organu administracji i Naczelnego Sądu Administracyjnego) nie mogą być uznane za orzeczenia wydane wobec skarżącego – Wiesława Guentzla, a tym samym za spełniające wymaganie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W związku z powyższym stwierdzić należy, że w sprawie niniejszej skarżący nie wykazał po swojej stronie legitymacji do wystąpienia ze skargą konstytucyjną. Uzyskanie przez skarżącego w jego indywidualnej sprawie ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego na podstawie kwestionowanych przepisów, jest zaś – w świetle powoływanego już art. 79 ust. 1 Konstytucji – warunkiem koniecznym dopuszczalności korzystania z tego środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny orzekł, jak w sentencji.