W skardze konstytucyjnej Stanisława W., sporządzonej 2 października 1998 r. zarzucono, iż art. 489 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.) oraz art. 555 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555) jest niezgodny z art. 41 ust. 5 oraz art. 77 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.

Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis, wprowadzając roczny termin przedawnienia roszczeń o odszkodowanie za niesłuszne aresztowanie, niezgodny jest z prawem każdego do odszkodowania za bezprawne pozbawienie wolności oraz prawem do wynagrodzenia za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działania organu władzy publicznej, a także prawem do sądowej ochrony naruszonych praw i wolności.

Skarżący wskazał, iż stosując zakwestionowany przepis Kodeksu postępowania karnego z 1969 r. Sąd Wojewódzki w G. postanowieniem z 20 listopada 1996 r. oddalił wniosek skarżącego o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne pozbawienie wolności. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy przez postanowienie Sądu Apelacyjnego w G. z 8 stycznia 1997 roku.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 26 stycznia 1999 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z uwagi na to, iż została ona złożona po upływie dwumiesięcznego terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym.

Na postanowienie to pełnomocnik skarżącego wniósł zażalenie stwierdzając, iż zachowany został termin określony w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z uwagi na to, iż od daty doręczenia pełnomocnikowi z urzędu postanowienia sądu rejonowego w tej sprawie do złożenia skargi w Trybunale Konstytucyjnym nie upłynęły dwa miesiące. Jednocześnie jednak polemizując z nieuwzględnieniem przez Trybunał Konstytucyjny wniosku o przywrócenie terminu pełnomocnik skarżącego przyznając, iż nie został dochowany termin z art. 46 ust. 1 ustawy stwierdza, iż fakt ten nie był zawiniony przez skarżącego. Jak wynika z treści uzasadnienia zażalenia pełnomocnik skarżącego przyjmuje, iż konsekwencją ustanowienia adwokata lub radcy prawnego z urzędu na podstawie art. 48

ust. 2 jest rozpoczęcie na nowo biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zażalenie skarżącego nie może zostać uwzględnione. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżącego, art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wyraźnie wskazuje wyłącznie na zawieszenia biegu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej do czasu rozstrzygnięcia wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu. W przeciwnym razie przepis stwierdzałby, iż od daty tego rozstrzygnięcia termin do złożenia skargi konstytucyjnej biegnie na nowo. Proponowana przez pełnomocnika skarżącego interpretacja art. 48 ust. 2 zd. 2 prowadziłaby wszakże do niczym nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnej osób, które samodzielnie ustanowiły pełnomocnika do sporządzenia skargi konstytucyjnej w stosunku do tych, które zwróciły się o udzielenie im pomocy prawnej z urzędu. W tym pierwszym bowiem wypadku ryzyko zbyt późnego zwrócenia się do adwokata lub radcy prawnego o sporządzenie skargi konstytucyjnej zawsze obciążałoby skarżącego, podczas gdy w przypadku pomocy prawnej udzielanej z urzędu zwłoka w złożeniu wniosku o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego nie miałaby żadnego znaczenia. Niemożność sporządzenia skargi zgodnie z wymaganiami prawa z uwagi na krótki termin pozostały do jej złożenia stanowi ryzyko, jakie ponosi wyłącznie skarżący zwlekając ze złożeniem wniosku o udzielenie pomocy prawnej.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje pogląd, iż w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym termin do złożenia skargi konstytucyjnej ma charakter zawity i brak jest możliwości jego przywrócenia. Wynika to z faktu, iż skarga konstytucyjna nie ma charakteru zwykłej czynności procesowej w normalnym toku instancji. W istocie termin ten ma charakter materialnoprawny, wyznaczający czasowe granice dla podjęcia przez skarżącego obrony przysługujących mu praw i wolności poprzez zakwestionowanie w skardze konstytucyjnej generalnego aktu normatywnego (por. postanowienie z 21 stycznia 1998 r., sygn. Ts 2/98, opublikowane w OTK ZU Nr 2/1998; postanowienie z 15 lipca 1998 r., sygn. Ts 79/98, opublikowane w OTK ZU Nr 5/1998, poz. 87).

W tym stanie rzeczy, uznając postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 26 stycznia 1999 r. o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu za w pełni uzasadnione, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na to postanowienie.