1. W skardze konstytucyjnej z 23 września 2003 r., uzupełnionej pismem z 7 listopada 2003 r., Hubert Kaszubowski oraz Roman Trzebiatowski i Adela Trzebiatowska wnieśli o stwierdzenie, że art. 1 dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 15, poz. 82 ze zm.; dalej: dekret PKWN z 12 grudnia 1944 r.) oraz art. 1 ustawy z dnia 15 sierpnia 1944 r. o tymczasowym trybie wydawania dekretów z mocą ustawy (Dz. U. Nr 1, poz. 3; dalej: ustawa o tymczasowym trybie wydawania dekretów) są niezgodne z art. 20, art. 21 i art. 64 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego:

Skarżący wystąpili na drogę sądową przeciwko Skarbowi Państwa – Nadleśnictwu Przymuszewo i Nadleśnictwu Osusznica z żądaniem wydania lasów i gruntów leśnych przejętych na własność Skarbu Państwa na podstawie dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. Właścicielem przejętych nieruchomości był poprzednik prawny skarżących. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w wyroku z 22 listopada 2001 r. (sygn. akt I C 25/01) oddalił powództwo skarżących. Sąd ustalił, że sporne nieruchomości zarówno 1 września 1939 r., jak w dniu wejścia w życie dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r., zajmowały obszar większy niż 25 ha. Sąd uznał zatem skuteczność nabycia spornej nieruchomości przez Skarb Państwa na podstawie dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 16 października 2002 r. (sygn. akt I ACa 317/02) oddalił apelację skarżących od powyższego wyroku sądu okręgowego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 23 lipca 2003 r. (sygn. akt IV CK 107/03) odmówił przyjęcia kasacji od powyższego wyroku sądu apelacyjnego.

Uzasadnienie skargi konstytucyjnej zostało oparte na następujących argumentach:

Konstytucja gwarantuje obywatelom prawo własności, które może być odebrane tylko za odszkodowaniem. Mimo, że zakwestionowane akty normatywne utraciły moc, to nadal wywierają skutki prawne. Na podstawie tych aktów odebrano prawo własności bez odszkodowania i bez możliwości zaskarżenia decyzji do niezawisłego sądu.

Ustawa o tymczasowym trybie wydawania dekretów zawiera odniesienie do Konstytucji z 1921 r., mimo że Konstytucja ta nie przewidywała zniesienia lub ograniczenia własności bez odszkodowania. Obecnie obowiązująca Konstytucja nawiązuje do tradycji demokratycznego Państwa Polskiego i obce są jej rozwiązania ustrojowe okresu komunizmu.

Nie ma żadnego uzasadnienia prawnego ani gospodarczego dla tolerowania dotychczasowego stanu rzeczy, polegającego na tym, że obywatele RP pozbawieni są nadal własności nieruchomości odebranej im na podstawie przepisów prawa sprzecznych z Konstytucją z 1921 r. i sprzecznych z ładem prawnym Państwa Polskiego.

2. Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie z 18 lutego 2004 r. poinformował, że nie przystępuje do sprawy toczącej się przed Trybunałem Konstytucyjnym ze skargi Huberta Kaszubowskiego oraz Romana Trzebiatowskiego i Adeli Trzebiatowskiej.

3. Prokurator Generalny w piśmie z 5 kwietnia 2004 r. wniósł o umorzenie postępowania w niniejszej sprawie na podstawie: 1) art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o TK) z powodu utraty mocy obowiązującej art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r., 2) art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia co do art. 1 ustawy o tymczasowym trybie wydawania dekretów.

Prokurator Generalny oparł uzasadnienie swego stanowiska na następujących argumentach:

Obydwa akty normatywne zawierające zakwestionowane przepisy utraciły moc obowiązującą. Co do dekretu rozstrzyga o tym art. 6 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321; dalej: ustawa o zmianie k.c. z 1990 r.) w następującym brzmieniu: „Traci moc dekret z dnia 12 grudnia 1944 r. o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 15, poz. 82, z 1948 r. Nr 57, poz. 456, z 1968 r. Nr 3, poz. 6 oraz z 1969 r. Nr 13, poz. 95), z tym że pozostaje w mocy nabycie własności, które nastąpiło na podstawie jego przepisów”. Natomiast ustawa o tymczasowym trybie wydawania dekretów, mimo braku formalnego jej uchylenia, stała się nieaktualna, z uwagi na swoją treść – przestały istnieć organy państwowe upoważnione do wydawania, zatwierdzania i podpisywania dekretów z mocą ustawy (art. 1). Ustawa ta miała charakter tymczasowy, co wynika z tytułu, a do jej wydania doszło „ze względu na warunki toczącej się wojny na ziemiach polskich i wynikających stąd utrudnień w działalności ciał ustawodawczych” (art. 1).

Utrata mocy obowiązującej przez zakwestionowany przepis przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny stanowi przesłankę niedopuszczalności merytorycznego rozpoznania sprawy. Artykuł 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK nakazuje w takiej sytuacji umorzenie postępowania. Z uwagi jednak na treść art. 39 ust. 3 ustawy o TK, rozważenia wymaga, czy mimo to umorzenie postępowania w niniejszej sprawie nie jest wyłączone z powodu konieczności ochrony konstytucyjnych wolności i praw skarżących. Rozważając tę kwestię należy uwzględnić konstytucyjne i ustawowe mechanizmy wykonywania orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Uzasadnieniem dla uchwalenia powołanego przepisu, jako wyjątku do zasady wyrażonej w art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK, było stworzenie podstawy do wznowienia postępowania, zgodnie z treścią art. 190 ust. 4 Konstytucji (stenogram z 72 posiedzenia Sejmu 14 kwietnia 2000 r., str. 211-212). Istnienie konieczności ochrony konstytucyjnych wolności i praw skarżących wymaga wykazania, że tylko w następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzającego niekonstytucyjność nieobowiązującego art. 1 dekretu o tymczasowym trybie wydawania dekretów, ukształtowany zostanie nowy stan prawny, który pozwoli skarżącym przy wykorzystaniu instytucji wznowienia postępowania bądź innych instrumentów procesowych właściwych dla danego postępowania (art. 190 ust. 4 Konstytucji), na uchylenie skutków prawnych wywołanych przez zakwestionowany przepis w sferze konstytucyjnych praw skarżących.

Zgodnie z treścią art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r., na własność Skarbu Państwa przeszły lasy i grunty leśne o obszarze ponad 25 ha, stanowiące własność lub współwłasność osób fizycznych i prawnych (ust. 1) oraz inne nieruchomości i ruchomości, wyszczególnione w ust. 2, o ile stanowiły własność lub współwłasność tej samej osoby. „Przewłaszczenie” nastąpiło więc z mocą samego prawa, aktem generalnym.

Stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności przepisu nie oznacza unieważnienia stanu prawnego, który przepis ten stworzył. Tym samym, taki wyrok nie powoduje automatycznego unicestwienia skutków prawnych wywołanych jego działaniem. Eliminacja skutków wywołanych niekonstytucyjnym przepisem wymaga podjęcia odpowiednich działań w sferze stosowania prawa. Działania te określa art. 190 ust. 4 Konstytucji, zgodnie z którym orzeczenie o niezgodności z Konstytucją stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Wzruszenie skutków prawnych wywołanych niekonstytucyjnym przepisem wymaga więc istnienia indywidualnego aktu stosowania prawa, rozstrzygającego na podstawie tego przepisu o prawach konkretnej osoby.

Upaństwowienie lasów i gruntów leśnych nastąpiło z mocy samego prawa i miało charakter powszechny, co powoduje, że nie istnieją indywidualne akty stosowania prawa rozstrzygające o przejęciu przez Skarb Państwa konkretnej nieruchomości leśnej. Z tego powodu, bez specjalnej regulacji prawnej, osoby pozbawione własności na podstawie art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. nie mają skutecznych środków wzruszenia skutków wywołanych dekretem.

Powyższe stwierdzenie prowadzi do wniosku, że nawet w przypadku stwierdzenia niekonstytucyjności art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. skutki prawne nim wywołane nie mogłyby zostać wyeliminowane przy wykorzystaniu możliwości prawnych przewidywanych w art. 190 ust. 4 Konstytucji. Skoro zatem skarżący nie mogą odnieść „korzyści” z merytorycznego rozpoznania sprawy, to tym samym nie można uznać, że wydanie wyroku dotyczącego art. 1 dekretu, który utracił moc obowiązującą, jest konieczne dla ochrony ich konstytucyjnych praw.

Również w odniesieniu do przepisu art. 1 ustawy o tymczasowym trybie wydawania dekretów postępowanie podlega umorzeniu przede wszystkim dlatego, że nie stanowi on podstawy rozstrzygnięcia sądu o prawach skarżących, co jest warunkiem koniecznym dopuszczalności kontroli zgodności z Konstytucją w trybie skargi konstytucyjnej – art. 79 ust. 1 Konstytucji. Z tego powodu, wydanie orzeczenia w tym zakresie jest niedopuszczalne.

4. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, w piśmie swego Marszałka z 28 maja 2004 r. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie: 1) art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK z powodu utraty mocy obowiązującej art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r., 2) art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia co do art. 1 ustawy o tymczasowym trybie wydawania dekretów.

Uzasadnienie stanowiska Sejmu zostało oparte na identycznej argumentacji jak stanowisko Prokuratora Generalnego.

Sejm wskazał dodatkowo na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego wyrażone w postanowieniu z 28 listopada 2001 r. (sygn. SK 5/01), dotyczące dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13 ze zm.; dalej: dekret PKWN z 6 września 1944 r.). Zdaniem Sejmu stanowisko to odnosi się także do przepisów dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być akt normatywny, na podstawie którego wydane zostało ostateczne orzeczenie o określonych w Konstytucji wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego. Wynika stąd wymaganie istnienia bezpośredniego związku między treścią wskazanych w skardze konstytucyjnej przepisów i naruszeniem przysługujących skarżącemu konstytucyjnych wolności lub praw, przy czym chodzi tylko o naruszenie dokonane przez organ władzy publicznej i to w sposób kwalifikowany, a mianowicie przez wydanie opartego na zaskarżonym przepisie ostatecznego orzeczenia.

Z powyższych względów stwierdzić należy, że skarga konstytucyjna, będąca w niniejszej sprawie przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny, jest niedopuszczalna w zakresie, w jakim dotyczy ustawy o tymczasowym trybie wydawania dekretów. Akt ten nie był bowiem podstawą prawną orzeczenia w sprawie skarżących, zawarta w nim regulacja nie dotyczyła konstytucyjnych wolności, praw podmiotowych ani obowiązków skarżących. Stanowił on natomiast podstawę prawną wydania innych aktów normatywnych, zawierających normy generalne i abstrakcyjne, które dopiero mogłyby stanowić podstawę indywidualnych aktów stosowania prawa. Oceniając tę sytuację z punktu widzenia art. 79 ust. 1 Konstytucji stwierdzić należy, iż zgodność z Konstytucją przepisu ustawy (innego aktu normatywnego), który daje podstawę tylko do wydawania aktów normatywnych o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, w zasadzie nie może być badana w trybie skargi konstytucyjnej. W tym trybie kontrolowane być mogą bowiem tylko przepisy wyrażające takie normy prawne, które stanowią bezpośrednią podstawę do wydawania aktów stosowania prawa, czyli konkretnych i indywidualnych aktów dotyczących konstytucyjnych wolności, praw podmiotowych lub obowiązków osoby wnoszącej skargę. W tym więc zakresie postępowanie podlega umorzeniu z powodu niedopuszczalności merytorycznego orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).

Niezależnie od powyższego zauważyć należy, że ustawa o tymczasowym trybie wydawania dekretów utraciła moc obowiązującą. Zgodnie zaś z art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK postępowanie przed Trybunałem podlega umorzeniu, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą, o ile wydanie rozstrzygnięcia nie jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych praw i wolności skarżącego (art. 39 ust. 3 ustawy o TK). Uczestnicy postępowania: Prokurator Generalny i Sejm zwracają uwagę, że ustawa o tymczasowym trybie wydawania dekretów nie została formalnie uchylona, niemniej jednak „stała się nieaktualna”, gdyż nie istnieją już organy państwowe, o których mowa w tej ustawie, a także ustała sytuacja opisana w art. 1 tej ustawy. Stanowisko, zgodnie z którym ustawa o tymczasowym trybie wydawania dekretów nie jest aktem obowiązującym, Trybunał Konstytucyjny uznaje za zasadne, wskazując dodatkowo, iż dla oceny obowiązywania aktów normatywnych uwzględniać należy następujące później inne zmiany stanu prawnego. Regulację problematyki dekretów z mocą ustawy zawierał art. 4 ustawy konstytucyjnej z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. małej konstytucji z 1947 r.), z którego wynika, że z chwilą jej wejścia w życie wygasły wszelkie wcześniejsze upoważnienia do wydawania dekretów z mocą ustawy.

Podstawą umorzenia postępowania w zakresie dotyczącym ustawy o tymczasowym trybie wydawania dekretów jest zatem także art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK.

Ocena przez Trybunał Konstytucyjny zgodności ustawy o tymczasowym trybie wydawania dekretów nie jest konieczna dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw skarżących (art. 39 ust. 3 ustawy o TK), ponieważ także ewentualne stwierdzenie niezgodności tej ustawy z Konstytucją nie zmieniłoby ich sytuacji prawnej. Jeżeli nawet przyjąć, że orzeczenie takie spowodowałoby „automatyczną” utratę mocy obowiązującej wszystkich przepisów wydanych na podstawie ustawy o tymczasowym trybie wydawania dekretów, to stosownie do regulacji zawartej w art. 190 ust. 3 i 4 Konstytucji nie usuwałoby skutków prawnych wywołanych przez te przepisy ex lege i to w samym momencie ich wejścia w życie.

2. Jeśli chodzi o dopuszczalność wyrokowania co do art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r., to stwierdzić należy przede wszystkim, iż przepis ten (podobnie jak cały dekret) został z dniem 1 października 1990 r. uchylony przez art. 6 ustawy o zmianie k.c. z 1990 r.

Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego wejście w życie przepisu, który przewiduje uchylenie (lub zmianę) innego przepisu, nie oznacza automatycznie pozbawienia tego ostatniego mocy obowiązującej. Pojęciu „mocy obowiązującej aktu normatywnego” w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK nadano w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego szerokie rozumienie. Przepis zachowuje moc obowiązującą dopóty, dopóki na jego podstawie mogą być wydawane indywidualne akty stosowania prawa. Podkreślić jednak należy, że tak rozumiane stosowanie określonego przepisu prawnego nie jest tożsame z każdą sytuacją, w której sąd lub inny organ stosujący prawo w wyroku lub innym rozstrzygnięciu dotyczącym indywidualnej sprawy powołuje się na uchylony przepis. Ustalenie w określonym postępowaniu skutków wcześniejszych zdarzeń prawnych (w niniejszej sprawie – przejęcia lasu lub gruntu leśnego na własność Skarbu Państwa) i odwołanie się w tym kontekście do przepisów regulujących daną problematykę w przeszłości (w okresie nastąpienia owych zdarzeń), nie oznacza, że przepisy te stanowią w momencie orzekania część obowiązującego porządku prawnego.

Dekret PKWN z 12 grudnia 1944 r. nie tylko został uchylony, ale także nie może znaleźć zastosowania w tym sensie, że obecnie na jego podstawie nie może dojść do przejścia lasu ani gruntu leśnego na własność Skarbu Państwa. Sam fakt, że skutki wywołane w następstwie wejścia w życie tego dekretu trwają nadal, nie uzasadnia tezy, że tym samym zachował on moc obowiązującą w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK.

Wprawdzie ustawodawca usuwając wskazany dekret PKWN z porządku prawnego, zastosował szczególny rodzaj sformułowania, stanowiąc, że nabycie własności, które nastąpiło na podstawie przepisów tego dekretu, „pozostaje w mocy”. Nie oznacza to jednak, że sam dekret (w tym jego art. 1) jest nadal obowiązującym aktem normatywnym. Wprost przeciwnie – regulacja taka w szczególny sposób potwierdza utratę mocy obowiązującej dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. i wyjaśnia jedynie, że skutki prawne, które już nastąpiły w okresie jego obowiązywania, pozostają w mocy. Jest to samo w sobie zgodne z zasadami prawa międzyczasowego, a zwłaszcza z zasadą, w myśl której ustawa nie ma mocy wstecznej (art. 3 k.c.). Treść klauzuli derogacyjnej, wyrażonej w art. 6 ustawy o zmianie k.c. z 1990 r., byłaby taka sama także wtedy, gdyby przepis ten nie zawierał zamieszczonych w jego końcowej części słów dotyczących nabycia własności. Samo uchylenie jakiegoś przepisu, czy to w sposób wyraźny (przez przepis wyliczający wszystkie uchylane przepisy), czy to „milcząco” (wskutek wydania przepisów w odmienny sposób regulujących to samo zagadnienie), nigdy nie powoduje wygaśnięcia wywołanych przez ten przepis skutków prawnych i to niezależnie od tego, czy nastąpiły one z mocy samego prawa, czy w drodze orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej, czy wreszcie w następstwie dokonanej przez strony czynności prawnej. Inaczej mówiąc, przepisy zaskarżonego dekretu znajdowały zastosowanie wtedy, gdy dochodziło do przejścia własności lasu (gruntu leśnego) na rzecz Skarbu Państwa, zaś obecne – po ich uchyleniu – ustalanie, czy istotnie doszło do przejścia własności, nie jest stosowaniem przepisów dekretu, a jedynie uwzględnieniem wywołanych ich zastosowaniem skutków prawnych.

Podsumowując należy stwierdzić, że art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. utracił moc obowiązującą w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK. Wobec tego rozważenia wymaga, czy rozstrzygnięcie o zgodności tego przepisu z Konstytucją jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw skarżących (art. 39 ust. 3 ustawy o TK).

3. W tej kwestii Trybunał Konstytucyjny podziela wyrażone przez uczestników postępowania: Sejm i Prokuratora Generalnego stanowisko, zgodnie z którym nie występują przesłanki uzasadniające zastosowanie art. 39 ust. 3 ustawy o TK w niniejszej sprawie.

Ewentualne stwierdzenie niezgodności art. 1 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. z przepisami wskazanymi przez skarżących jako wzorce kontroli konstytucyjności (czyli z art. 20, art. 21 i art. 64 Konstytucji) nie doprowadziłoby do unicestwienia skutków prawnych, jakie przepis ten wywołał. Wynika to z art. 190 ust. 4 Konstytucji. W okresie obowiązywania dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. nie wydano w sprawie skarżących orzeczenia sądowego lub innego rozstrzygnięcia, na którego podstawie doszło do pozbawienia przysługującego skarżącym prawa własności. W każdym razie takiego skutku nie wywołały wyroki sądowe, stanowiące podstawę złożenia skargi konstytucyjnej. Zostały one wydane już po uchyleniu tego dekretu i dotyczyły innej kwestii, a mianowicie wydania lasów i gruntów leśnych. Kwestie związane z regulacją zawartą w przepisach dekretu odgrywały rolę jedynie jako element służący sądowi do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a konkretnie – ustalenia, kto jest właścicielem spornej nieruchomości. W tej sytuacji nawet ewentualne stwierdzenie niezgodności z Konstytucją dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. nie stanowiłoby podstawy wznowienia postępowania sądowego w sprawie skarżących z uwagi na inny przedmiot tego postępowania.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez pełny skład Trybunału Konstytucyjnego co do dekretu PKWN z 6 września 1944 r. w postanowieniu z 28 listopada 2001 r. (sygn. SK 5/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 266) ewentualny wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie mógłby ani bezpośrednio, ani nawet pośrednio, przywrócić stosunków własnościowych sprzed wejścia w życie dekretu. Zajęcie takiego stanowiska uzasadnione jest również w niniejszej sprawie. Wypowiedziany w uzasadnieniu skargi pogląd o niezgodności dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r. z art. 99 Konstytucji z 17 marca 1921 r. (zachowującym moc również po wejściu w życie Ustawy Konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r., na podstawie art. 81 ust. 2) nie może być przedmiotem oceny Trybunału. Do zakresu opartej na art. 188 Konstytucji kompetencji Trybunału Konstytucyjnego nie należy bowiem orzekanie w przedmiocie treściowej zgodności przepisów uchylonych przed wejściem w życie Konstytucji z przepisami konstytucyjnymi, które obowiązywały w dacie ich wydania. Zgodnie z poglądem wyrażonym w powołanym postanowieniu Trybunału z 28 listopada 2001 r. (sygn. SK 5/01) brak konstytucyjnoprawnej legitymacji takich organów jak KRN i PKWN nie uzasadnia ignorowania faktu, że efektywnie sprawowały one władzę państwową. Sprawa legalności ich działania należy dziś do sfery ocen historycznych i politycznych, które nie mogą być przenoszone do sfery ukształtowanych przez nie stosunków własnościowych. Zmiana tych stosunków mogłaby nastąpić tylko w wyniku stosownych działań ustawodawczych.

Przedmiotem sprawy, w której zapadło ostateczne orzeczenie warunkujące wniesienie skargi konstytucyjnej, było roszczenie o wydanie nieruchomości, natomiast skarżący jako naruszone – ich zdaniem – podmiotowe prawo konstytucyjne wskazali także prawo do odszkodowania za utraconą własność. W bardzo skrótowo sformułowanym uzasadnieniu skargi konstytucyjnej brak zresztą informacji na temat tego, czy poprzednikowi prawnemu skarżących wypłacono zaopatrzenie przewidziane w obowiązującym do 31 grudnia 1967 r. art. 5 dekretu PKWN z 12 grudnia 1944 r.

Ze względu na omówione wyżej przyczyny o charakterze materialnoprawnym i proceduralnym w niniejszej sprawie nie zachodzi sytuacja, o której mowa w art. 39 ust. 3 ustawy o TK.

Zważywszy powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny orzekł, jak w sentencji.