W skardze konstytucyjnej z 13 lipca 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności przepisów § 1 pkt 1, 2, 3, 4 oraz § 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 marca 2003 r. w sprawie ustanowienia opłaty celnej dodatkowej w związku z nadmiernym przywozem na polski obszar celny niektórych produktów stalowych (Dz. U. Nr 40, poz. 342) oraz art. 28 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o ochronie przed nadmiernym przywozem towarów na polski obszar celny (Dz. U. Nr 43, poz. 477 ze zm.) z art. 84 w zw. z art. 217 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. W dniu 13 lipca 2003 r. skarżąca, działając przez przedstawiciela – Agencję Celną C. Hartwig s.a. złożyła zgłoszenie celne o objęcie procedurą dopuszczenia do obrotu rur stalowych wodno-gazowych, sprowadzonych z Ukrainy. Składając zgłoszenie skarżąca określiła opłatę celną dodatkową w wysokości 10% wartości towaru. W dniu 24 września 2003 r. skarżąca złożyła wniosek o uznanie zgłoszenia celnego za nieprawidłowe, wnosząc o pomniejszenie kwoty długu celnego o wartość opłaty celnej dodatkowej. Naczelnik Urzędu Celnego w Zamościu decyzją z 1 grudnia 2003 r. (decyzja nr 131600-EK580-3/03/0) uznał jednak zgłoszenie celne skarżącej za prawidłowe wraz z określeniem opłaty celnej dodatkowej za import rur stalowych wodno-gazowych. W dniu 6 lutego 2004 r. Dyrektor Izby Celnej w Białej Podlaskiej (nr 130000-EK-6420-27/04/EU) utrzymał tę decyzję w mocy. Wyrokiem z 6 lipca 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie (sygn. akt III SA/Lu 199/04) oddalił skargę skarżącej na decyzję Dyrektora Izby Celnej. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 8 marca 2005 r. (sygn. akt I GSK 3/05) oddalił skargę kasacyjną skarżącej.

Skarżąca zarzuciła, że w niniejszej sprawie naruszona została wywodząca się z treści art. 84 w zw. z art. 217 Konstytucji zasada sprawiedliwości opodatkowania oraz zasada powszechności ponoszenia ciężarów publicznych, w tym podatków określonych jedynie w ustawie. Zdaniem skarżącej zaskarżone przepisy naruszają nakaz określenia wszystkich elementów konstrukcyjnych daniny publicznej w ustawie, prowadząc w istocie do tego, że danina publiczna została nałożona w akcie prawnym o randze rozporządzenia, w którym zawarto wszystkie elementy daniny.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącą, że w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącej praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Uprawdopodobnienie przez skarżącą naruszenia jej praw lub wolności jest zatem przesłanką konieczną dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia praw konstytucyjnych skarżącej.

We wskazanym przez skarżącą art. 84 Konstytucji sformułowana została zasada władztwa podatkowego, zgodnie z którą państwo ma prawo obciążania podmiotów znajdujących się w polu jego władzy w celu sfinansowania zadań państwa. Art. 217 Konstytucji nawiązując do art. 84 wyraźnie formułuje zasadę wyłączności ustawowej w dziedzinie obciążeń daninowych, do których zaliczają się podatki. Powołując się na swoje wcześniejsze orzecznictwo, Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż wyliczenie zawarte w art. 217 Konstytucji należy rozumieć jako nakaz uregulowania ustawą wszystkich istotnych elementów stosunku daninowego, do których zaliczają się m.in.: określenie podmiotu oraz przedmiotu opodatkowania, stawek podatkowych, zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatku.

Podstawową przyczyną odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest fakt, że skarżąca nie wykazała naruszenia praw i wolności konstytucyjnych stanowiących przedmiot ochrony w postępowaniu w trybie skargi konstytucyjnej. Podkreślić należy, że skarżąca nie wskazała żadnego prawa konstytucyjnego, do naruszenia którego doszło w niniejszej sprawie poprzez zastosowanie zaskarżonych w skardze konstytucyjnej przepisów. Poza zarzutem zawarcia elementów konstrukcyjnych opłaty celnej w akcie prawnym o randze rozporządzenia zamiast w ustawie, skarżąca nie wskazała – ani tym bardziej nie wykazała – naruszenia jakiegokolwiek z praw konstytucyjnych czy wolności. Art. 84 Konstytucji ustanawia obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Można więc z niego wyprowadzać zasadę powszechności ponoszenia ciężarów publicznych, w tym podatków określonych jedynie w ustawie, a więc poszukiwać ochrony w tym zakresie, w jakim wprowadzone przepisy niezgodne są z podstawowymi założeniami wynikającymi z tej zasady. Jednakże zarzut taki może stać się podstawą skargi konstytucyjnej tylko wówczas gdy skarżący jest w stanie wykazać, że poprzez naruszenie tej zasady doszło do naruszenia przysługujących mu praw i wolności konstytucyjnych. Skarżąca tymczasem nie wskazuje żadnych praw i wolności konstytucyjnych, których naruszenia upatruje w zaskarżonych przepisach. Prowadzi to do wniosku, że skarżąca nie wykazała naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności, które mogłoby być podstawą dopuszczalności skargi konstytucyjnej do jej merytorycznego rozpoznania.

Niejako na marginesie wskazać należy, że wbrew twierdzeniom skarżącej wszelkie podstawowe warunki do wprowadzenia cła ochronnego określone zostały w ustawie o ochronie przed nadmiernym przywozem towarów na polski obszar celny. Poszukiwać ich należy w treści całej ustawy, nie zaś jak wskazuje na to skarżąca jedynie w treści zaskarżonych przepisów art. 28 ust. 1 i 2 ustawy. W szczególności warunków nakładania opłaty celnej dodatkowej poszukiwać należy także w pozostałych przepisach rozdziału 3 tej ustawy, m.in. art. 11, art. 13, art. 14, art. 28 ust. 3-6. Ustawa określa takie podstawowe elementy daniny, jak przesłanki wprowadzenia opłaty, sposób wprowadzenia, organy uprawnione do pobierania opłaty oraz tryb postępowania, okres obowiązywania opłaty oraz zasady zaliczania opłaty celnej tymczasowej na poczet opłaty celnej właściwej, a także zasady jej zwrotu. Zachowana została w ten sposób forma ustawowej regulacji nakładania danin publicznych w tym podatków, dopuszczająca ukształtowanie niektórych elementów uzupełniających w akcie prawnym rangi rozporządzenia. Jak wskazał Trybunał w wyroku z 20 czerwca 2002 r. sygn. (sygn. K 33/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 44) „Wyłączność ustawy odnosi się w sposób bezwzględny tylko do zakresu stanowiącego określanie «zasad» oraz «kategorii», a więc nie ma konstytucyjnych przeszkód, by materie bardziej szczegółowe zostały powierzone do uregulowania niższym od ustawy aktom normatywnym będącym źródłami prawa powszechnie obowiązującego (czyli rozporządzeniom). Oczywiście, akty takie zawsze muszą odpowiadać ogólnym wymaganiom z art. 92 Konstytucji, co m.in. oznacza, że upoważnienia do ich wydawania nie mogą mieć charakteru blankietowego”.

Zwrócić należy uwagę na fakt, że zakres regulacji objętej ustawą ma szczególny charakter i związany jest z ochroną rynku przed nadmiernym wwozem towarów na polski obszar celny. Podstawową cechą działań związanych z ochroną rynku przez nadmiernym importem towarów jest konieczność dynamicznego i sprawnego reagowania na zmiany sytuacji na rynku, tak by zapobiegać pojawiającym się zagrożeniom jego stabilności. Skuteczność działań uzależniona jest więc przede wszystkim od umiejętności dostosowania do szybko zmieniającej się sytuacji. Takie czynniki, jak pojawiające się nowe kategorie towarów, nie objęte wcześniej opłatą, tabele cen i wartości towarów, algorytmy pozwalające wyliczyć wartość opłaty celnej podlegają równie dynamicznym zmianom, a wiec ich ujmowanie w akcie prawnym rangi ustawy jest niezasadne i prowadzić może do nieskuteczności działań ochronnych. Oczywistym jest więc, że podnoszony przez skarżącą zarzut ujęcia niektórych elementów opłaty celnej w akcie prawnym rangi rozporządzenia nie może być uznany za niezgodny z ustanowionym w art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie.

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.