W skardze konstytucyjnej Zbigniewa S. sporządzonej 10 sierpnia 1998 r. zarzucono, iż art. 36 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 105, poz. 509 ze zm.) jest niezgodny z art. 2, art. 69 oraz art. 75 Konstytucji RP. Zdaniem skarżącego, zakwestionowany przepis narusza jego prawo do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych z uwagi na to, że różnicuje sytuację eksmitowanych najemców i osób nie będących najemcami. Daje bowiem tylko najemcom możliwość orzeczenia przez sąd, w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu, o przyznaniu im lokalu socjalnego, co w efekcie zobowiązuje gminę do zapewnienia im tego lokalu. Możliwości takiej nie stwarza natomiast osobom eksmitowanym nie będącym najemcami lokalu. Pełnomocnik skarżącego zakwestionował ponadto konstytucyjność zaskarżonego przepisu i z tego względu, że zgodnie z wykładnią literalną ogranicza on możliwość ustalenia prawa do lokalu socjalnego do wyroków eksmisyjnych, czyli uniemożliwia wydanie orzeczenia w tym przedmiocie w późniejszym, odrębnym postępowaniu toczącym się w sprawie o ustalenie. Pełnomocnik skarżącego wywodzi z tego, iż zaskarżony przepis jest sprzeczny z powołanymi w skardze art. 2, 69 i 75 Konstytucji RP.

W skardze wskazano, iż stosując zakwestionowany przepis Sąd Rejonowy w Ł. wyrokiem z 9 października 1997 r. oddalił powództwo skarżącego przeciwko Gminie Ł. – Urząd Miasta w Ł. o ustalenie prawa do lokalu socjalnego. Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Ł. – Wydział III Cywilny z 2 czerwca 1998 r., w którym oddalono apelację skarżącego od wyroku Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym skarga konstytucyjna może być uruchomiona dopiero po wyczerpaniu przez skarżącego przysługujących mu w ramach toku instancji środków ochrony jego praw lub wolności konstytucyjnych. Zakres wspomnianych środków jest określony w przepisach prawa regulujących procedurę podejmowania przez organy władzy publicznej rozstrzygnięć w sprawach indywidualnych. W postępowaniu cywilnym w sprawach o ustalenie prawa od wyroku wydanego przez sąd odwoławczy przysługuje, zgodnie z art. 392 kpc, kasacja do Sądu Najwyższego. Wyrok zaskarżony kasacją podlega wprawdzie wykonaniu, lecz staje się prawomocny dopiero po jej rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy. Poprzez umieszczenie w dziale V kodeksu postępowania cywilnego instytucja kasacji została zaliczona do środków odwoławczych zwykłych. Sprawia to, że złożenie kasacji od wyroku wydanego przez sąd drugiej instancji w sprawie cywilnej, w której według przepisów kpc środek ten przysługuje, należy uznać za przesłankę wyczerpania toku instancji określoną w art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Ujmując inaczej, w sprawach cywilnych o ustalenie prawa dopiero orzeczenie Sądu Najwyższego zapadłe w wyniku kasacji oznacza wyczerpanie toku instancji oraz “ostateczne rozstrzygnięcie” w rozumieniu art. 46 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Skarżący podnosi, że do naruszenia jego praw konstytucyjnych doszło poprzez wydanie wyroku Sądu Rejonowego w Ł. z 9 października 1997 r. utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Ł. z 2 czerwca 1998 r. Skarżący nie poszukiwał jednak dalszej ochrony w normalnym toku instancji. Jak wynika bowiem z ustaleń poczynionych przez Biuro Trybunału Konstytucyjnego, skarżący nie wniósł kasacji od wyroku Sądu Wojewódzkiego, mimo że w sprawie o którą chodzi, prawo to zgodnie z art. 392 kpc mu służyło i możliwość wniesienia kasacji posiadał. Skarżący nie wyczerpał przeto przysługujących mu w toku instancji środków ochrony praw i wolności.

W tym stanie rzeczy, z uwagi na niespełnienie podstawowej przesłanki wynikającej z treści art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, wniesiona przez skarżącego skarga konstytucyjna nie może być merytorycznie rozpoznana przez Trybunał Konstytucyjny i należało odmówić nadania jej dalszego biegu.