W skardze konstytucyjnej z 19 stycznia 2005 r., uzupełnionej pismem procesowym z 17 lutego 2005 r., wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 127 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) z art. 2 i art. 78 zd. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. W dniu 5 stycznia 2004 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Gdańsku (sygn. akt 1698/03) orzekło o utrzymaniu w mocy decyzji Kierownika Sekcji ds. Osób Bezdomnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Gdańsku z 25 kwietnia 2003 r. (nr PS/SOB/SOBII/72/37/03) o odmowie przyznania pomocy społecznej w formie bezzwrotnego specjalnego zasiłku okresowego. W wyniku rozpatrzenia wniosku skarżącego o wznowienie postępowania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Gdańsku, postanowieniem z 18 lutego 2004 r., wznowiło postępowanie. Decyzją z 23 lutego 2004 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Gdańsku (sygn. 187/04) odmówiło uchylenia ostatecznej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku z 5 stycznia 2004 r., pouczając skarżącego o prawie do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy bezpośrednio do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku. Na powyższą decyzję skarżący złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego środek odwoławczy zatytułowany „skarga”, jednakże postanowieniem z 1 kwietnia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku odrzucił skargę jako niedopuszczalną wobec niewyczerpania środków zaskarżenia służących skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W dniu 19 kwietnia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (sygn. akt II SA/Gd 145/04) oddalił wniosek skarżącego o przyznanie pomocy prawnej w zakresie skargi na decyzję SKO w Gdańsku z 23 lutego 2004 r., ze względu na oczywistą bezzasadność skargi. Na postanowienie to skarżący złożył zażalenie, jednak Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 28 czerwca 2004 r. oddalił zażalenie.

Zdaniem skarżącego art. 127 § 3 k.p.a. jest niezgodny z art. 2 Konstytucji wskazującym, iż Rzeczypospolita jest demokratycznym państwem prawnym oraz art. 78 zd. 1 Konstytucji przyznającym prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Jak wywodzi skarżący zaskarżony przepis narusza prawo strony do zaskarżania decyzji administracyjnych oraz prawo do wniesienia skutecznego środka odwoławczego.

Ponadto w piśmie procesowym z 17 lutego 2005 r., uzupełniającym braki formalne skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, iż brzmienie zaskarżonego przepisu uniemożliwia złożenie odwołania od postanowienia, które byłoby rozpatrzone przez organ wyższej instancji. Istniejące rozwiązanie czyni prawo skarżącego iluzorycznym, gdyż rozpatrzenie sprawy przez ten sam organ nie jest kontrolą instancyjną, jedynie rozpoznanie sprawy przez organ wyższego stopnia daje gwarancję należytej kontroli decyzji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie skarżący wyczerpał wszystkie przysługujące mu środki prawne służące wzruszeniu zapadłego rozstrzygnięcia oraz czy wskazany jako przedmiot zaskarżenia przepis prawny był podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia.

Zgodnie z wskazanym jako przedmiot zaskarżenia przepisem art. 127 § 3 k.p.a. od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy jest szczególnym środkiem w systemie środków odwoławczych, niewątpliwie jest jednak środkiem zaskarżenia. Przekonuje o tym skutek, jaki powoduje wniesienie wniosku, a więc konieczność ponownego rozpoznania tej samej sprawy, a także przewidziane wprost w przepisie art. 127 § 3 in fine k.p.a. odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących odwołania. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy różni się jednak tym od odwołania, że nie wywołuje skutku dewolutywnego, tj. nie przesuwa sprawy do rozstrzygnięcia przez organ wyższego stopnia. O charakterze wniosku przekonuje jednoznacznie także treść przepisów art. 52 § 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej jako uppopsa). Zgodnie z przepisem art. 52 § 1 uppopsa skargę do sądu administracyjnego można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Jak zaś stanowi art. 52 § 2 uppopsa przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie czy właśnie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Tymczasem skarżący, jak wynika z treści skargi konstytucyjnej oraz załączonych orzeczeń uchybił tym przepisom wnosząc bezpośrednio do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego środek oznaczony jako „zażalenie” z pominięciem wskazanego w art. 127 § 3 k.p.k. wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy. Przepis art. 127 § 3 k.p.a. uczynił tymczasem skarżący przedmiotem zaskarżenia w niniejszej skardze. Podkreślić należy, iż podnoszenie zastrzeżeń, co do charakteru przepisu oraz jego zgodności z przepisami Konstytucji nie zwalnia skarżącego z obowiązku wyczerpania wszystkich przysługujących mu środków odwoławczych, nawet jeśli oznacza to sięgnięcie po środek, z którym skarżący wiąże naruszenie swych praw. Wyczerpanie drogi prawnej jest bowiem warunkiem koniecznym choć niewystarczającym dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Wobec niedopełnienia w tym zakresie wymogów wynikających jednoznacznie z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji powstaje przeszkoda uniemożliwiająca nadanie skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.