W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 16 maja 2007 r. skarżący zakwestionował zgodność z art. 42 ust. 1 Konstytucji przepisów art. 23 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych i biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 34, poz. 293, ze zm.) w zakresie, w jakim przewidują sankcję karną za sprawcze zachowanie polegające na wprowadzeniu do obrotu paliw ciekłych, które są niezgodne z parametrami szczegółowo określonymi w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy wydanym w oparciu o delegację ustawową zawartą w art. 4 ust. 2 i ust. 3 ustawy.

Wyrokiem z 18 kwietnia 2006 r. (sygn. akt VII K 222/05) skarżący uznany został za winnego przestępstwa określonego w art. 23 ust. 1 i ust. 3 ustawy z 23 stycznia 2004 r. i skazany na karę grzywny. Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z 16 lutego 2007 r. (sygn. akt VI Ka 981/06).

Niezgodności z art. 42 ust. 1 upatruje skarżący w uzależnieniu karalności zachowania od naruszenia parametrów wymienionych w załączniku do rozporządzenia. Wskazując na zasadę nullum crimen sine lege scripta, skarżący wywodzi, iż wszystkie znamiona zachowania uznanego za przestępstwo muszą się znajdować w ustawie. Skarżący odwołuje się do uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 25 września 1991 r., w którym stwierdzono, iż przepisy karne winny precyzyjnie określać zarówno czyn, jak i karę. Skarżący wskazuje, iż przedmiotem wykonawczym jest paliwo nieodpowiadajace parametrom. O tym, kiedy zaś paliwo odpowiada parametrom, a kiedy nie – decydują przepisy rozporządzenia. Oznacza to, iż zakres przedmiotu czynności wykonawczej określony został przepisem rangi podustawowej. W konsekwencji, to od organu wykonawczego będzie zależało, jakie zachowanie jest przestępstwem, a jakie nie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wykładnia art. 42 ust. 1 Konstytucji i wynikająca z niego zasada nullum crimen sine lege scripta była wielokrotnie przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego. Jednolite w tym zakresie orzecznictwo nie wyklucza możliwości posługiwania się znamionami pozaustawowymi w prawie represyjnym. Jak podkreślał wielokrotnie Trybunał Konstytucyjny, z art. 42 ust. 1 Konstytucji wynika, iż „czyn zabroniony i rodzaj oraz wysokość kar i zasady ich wymierzania muszą zostać określone bezpośrednio w ustawie, przy czym Konstytucja nie wyklucza doprecyzowania niektórych elementów przez akty podustawowe (zasada wyłączności ustawy w sferze prawa represyjnego). Rola aktu podustawowego polega w tym przypadku na dookreśleniu pewnych elementów czynu zabronionego, który zabroniony został przez ustawodawcę. Po drugie, podstawowe znamiona czynu zabronionego muszą zostać określone w ustawie w sposób odpowiadający pewnym minimalnym wymogom precyzji, tak aby adresat normy prawnej mógł zorientować się na podstawie samej tylko ustawy co do zasadniczej treści ustanowionego zakazu (zasada określoności regulacji z zakresu prawa represyjnego)” (wyrok TK z 8 lipca 2003 r., P 10/02, OTK ZU nr 6A/2003, poz. 62; zob. także wyrok TK z 21 lipca 2007 r., P 33/05, OTK ZU nr 7A/2006, poz. 83). W dalszej części uzasadnienia tego orzeczenia Trybunał ujął to jeszcze dobitniej, stwierdzając: „nie podlega dyskusji, że obowiązująca Konstytucja nie wyklucza stanowienia przepisów represyjnych, które określając czyn zabroniony odsyłają do aktów podustawowych w celu dookreślenia znamion ustawowych”. Należy zwrócić uwagę na uzasadnienie tej tezy zawarte w wyroku TK z 20 lutego 2001 r., gdzie wskazano, iż „odesłanie do aktów wykonawczych umożliwia «dopasowanie norm określających poszczególne zakazy i nakazy do zmieniających się stosunków (np. gospodarczych, społecznych, ekologicznych itp.) i wyposażenie ich w jednolitą sankcję» (R. Dębski, Pozaustawowe znamiona przestępstwa, Łódź 1995, s. 119). Akty niższej rangi są szybciej dostosowywane do zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych, odzwierciedlają wzrost cen, stawek podatkowych, itd. Pozwala to uniknąć częstych nowelizacji ustawy, co służy stabilności prawa” (P 2/00). Analiza przepisów ustawy karnej (na co wskazywał już TK we wspomnianej powyżej sprawie o sygnaturze P 2/00) wskazuje, iż ustawodawca niejednokrotnie precyzuje znamiona przedmiotowe typu czynu zabronionego – w tym przedmiot czynności wykonawczej – w aktach rangi podustawowej. Idąc jeszcze dalej, można stwierdzić, iż alternatywą dla takiego rozwiązania byłaby niejednokrotnie konieczność posłużenia się w ustawie karnej zwrotami niedookreślonymi, co – z punktu widzenia zasad gwarancyjnych prawa karnego mających swoje źródło także w art. 42 ust. 1 Konstytucji – stanowiłoby mniej korzystne rozwiązanie.

W zaskarżonym przepisie ustawy ustawodawca określił precyzyjnie zakazane zachowanie, jakim jest dokonywanie obrotu paliwami ciekłymi niespełniającymi określonych wymagań jakościowych. Z przepisu tego można wyinterpretować normę sankcjonowaną nakazującą dokonywania obrotu paliwami i biopaliwami spełniającymi określone wymagania jakościowe oraz normę sankcjonującą nakazującą odpowiedniemu organowi wymierzenie określonej w tym przepisie kary podmiotowi, który umyślnie podejmie się zakazanego zachowania. Wyrzucenia dokładnych wymagań jakościowych, których niespełnienie prowadzi do realizacji znamion typu czynu zabronionego poza opis znamion typu czynu zabronionego zawarty w przepisie karnym nie można – w kontekście zarysowanego powyżej orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego – uznać za naruszenie zasady nullum crimen sine lege. Określenie w akcie rangi podustawowej (wydanym na podstawie delegacji ustawowej) wymagań, jakie musi spełniać paliwo jest niczym innym jak doprecyzowaniem znamienia przedmiotu czynności wykonawczej, które to doprecyzowanie zgodnie z powszechnie przyjętymi poglądami doktryny i orzecznictwa jest dopuszczalne z punktu widzenia zasady nullum crimen sine lege. Podkreślić należy, iż nie mamy tutaj do czynienia z wprowadzeniem nowego, dodatkowego znamienia typu czynu zabronionego ani z rozszerzeniem zakresu zastosowania przepisu represyjnego, ale z dookreśleniem zakresu przedmiotu czynności wykonawczej.

Biorąc pod uwagę dokonane powyżej ustalenia, przyjąć należy, iż skarżący we wniesionej skardze konstytucyjnej nie uprawdopodobnił, iż przepis, na podstawie którego wymierzono mu karę, narusza wynikające z art. 42 ust. 1 Konstytucji prawo podmiotowe. Oznacza to tym samym, iż nie została spełniona przesłanka skargi konstytucyjnej warunkująca jej merytoryczne rozpoznanie.

Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.