W skardze konstytucyjnej skierowanej do Trybunału Konstytucyjnego 10 lipca 2001 r. pełnomocnik skarżącego – Władysława Maciejewskiego, zakwestionował zgodność art. 22 ust. 3 i art. 25 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (dalej: ustawa) z art. 2, art. 19 i art. 32 Konstytucji RP. Kwestionowanym przepisom ustawy zarzucił, że dają one podstawę do pozbawienia skarżącego prawidłowo nabytych uprawnień kombatanckich. Narusza to – zdaniem pełnomocnika – prawa skarżącego wynikające z art. 19 Konstytucji. Pełnomocnik podniósł ponadto, że w art. 25 ust. 2 pkt 2 ustawy ustawodawca posłużył się nieprecyzyjnym zwrotem “walka o utrwalanie władzy ludowej”, co powoduje poważne trudności w jego interpretacji. Oznacza to w konsekwencji dyskryminację osób, które po zakończeniu wojny opowiedziały się po stronie ówczesnych władz. Pełnomocnik wskazał też, że przepis ten jest niespójny z art. 22 ust. 3 ustawy, nakazuje bowiem ponowne udowadnianie okoliczności, od których zależne jest uzyskanie uprawnień kombatanckich.

Skargę sformułowano w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją z 6 października 1999 r. Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych pozbawił skarżącego uprawnień kombatanckich. Jako podstawę rozstrzygnięcia powołano art. 25 ust. 2 pkt 2 ustawy i wymienioną w tym przepisie przesłankę uzyskania uprawnień kombatanckich wyłącznie z tytułu “uczestnictwa w walce o ustanowienie i utrwalenie władzy ludowej”. Rozstrzygnięcie powyższe zostało utrzymane w mocy decyzją tego organu z dnia 26 listopada 1999 r. Skarga skarżącego do Naczelnego Sądu Administracyjnego została oddalona wyrokiem z 20 kwietnia 2001 r. (sygn. akt II SA/Po 2341/99).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 3 września 2001 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi, m.in. przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy ustawy. W piśmie z 11 września 2001 r. pełnomocnik ponownie wskazał na naruszenie zasady ochrony praw słusznie nabytych. Kwestionowaną regulację uznał też za sprzeczną z zasadą specjalnej opieki nad weteranami walk o niepodległość oraz z konstytucyjną zasadą równości.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg z uwagi na niespełnienie przesłanek warunkujących dopuszczalność jej merytorycznego rozpoznania.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP warunkiem dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie przez skarżącego, że wydane na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego ostateczne orzeczenie sądu lub organu administracji publicznej narusza przysługujące mu prawa, wolności lub obowiązki o charakterze konstytucyjnym. Jak to wielokrotnie podkreślano w dotychczasowym orzecznictwie, wskazanie takiego naruszenia aktualizuje dopiero interes prawny skarżącego w uzyskaniu od Trybunału Konstytucyjnego orzeczenia o konstytucyjności ustawy lub innego aktu normatywnego zastosowanego wobec skarżącego. Zarówno brak wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego, jak i oparcie skargi wyłącznie na zarzucie naruszenia praw skarżącego nie mających podstaw w przepisach konstytucyjnych, wykluczają dopuszczalność merytorycznego rozpoznania takiej skargi. Wynika to z istoty – określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP – skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony podmiotowych praw i wolności określonych w konstytucji. Konkretyzacją powyższego założenia jest obowiązek nałożony na skarżącego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z tym przepisem skarżący winien określić, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zdaniem skarżącego – zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego. Brak takiego określenia ma charakter braku formalnego skargi i skutkować winien odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Zarówno w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej, jak i w piśmie uzupełniającym braki formalne skargi, wskazano na naruszenie praw skarżącego wynikających z art. 2, art. 19 i art. 32 Konstytucji RP. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego żaden z tych przepisów nie może być jednak uznany za podstawę dla określenia samoistnych podmiotowych praw skarżącego, których naruszenie spowodowane byłoby kwestionowaną w skardze regulacją ustawy.

Powoływany w skardze art. 19 Konstytucji RP zawiera dyrektywę, zgodnie z którą Rzeczpospolita specjalną opieką otacza weteranów walk o niepodległość, zwłaszcza inwalidów wojennych. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego dyrektywa ta wyraża pewną zasadę polityki państwa i nie jest bezpośrednim źródłem podmiotowych praw jednostki. Stanowi bowiem normę programową, adresowaną do organów władz publicznych i obligującą do podejmowania działań zmierzających do jej realizacji (tzw. nakaz optymalizacyjny). Tym samym przepis ten nie może stanowić podstawy skargi konstytucyjnej (por. postanowienia TK z: 18 kwietnia 2000 r., sygn. SK 2/99, OTK ZU Nr 3/2000, poz. 92 oraz 27 czerwca 2001 r., sygn. Ts 180/00, OTK ZU Nr 4/2001).

Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje również wyrażane w dotychczasowym orzecznictwie stanowisko, zgodnie z którym powoływanie się wyłącznie na naruszenie zasady równości nie może być uznane za spełnienie wymogów, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji (por. postanowienia TK z: 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 47/98, OTK ZU Nr I(30)/1999, poz. 41; 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 48/98, OTK ZU Nr 4/1998, poz. 59; 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 46/98, OTK ZU Nr I(30)/99, poz. 40; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU Nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 1999 r., sygn. Ts 57/99, OTK ZU Nr 2/2000, poz. 72). Uczynienie z zasady równości konstytucyjnego wzorca dla oceny kwestionowanych w skardze przepisów dopuszczalne byłoby natomiast w sytuacji, w której skarżący relatywizuje stawiany zarzut do treści konkretnego podmiotowego prawa określonego w konstytucji, w zakresie którego zasada ta doznała ograniczenia.

Z podobnych względów Trybunał Konstytucyjny uznał, że samo powołanie się przez skarżącego na zasadę ochrony praw nabytych nie spełnia jeszcze warunku określonego w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Zasada ta, wywodzona z klauzuli demokratycznego państwa prawnego, ma bowiem charakter przedmiotowy, wyznacza granice dopuszczalnej ingerencji władzy publicznej w sferę konstytucyjnych podmiotowych praw jednostki. Tym samym nie stanowi ona samoistnego źródła podmiotowych wolności lub praw o randze konstytucyjnej. Brak wskazania, w zakresie jakiego konstytucyjnie chronionego prawa lub wolności doszło do naruszenia powyższej zasady wyklucza dopuszczalność merytorycznego rozpoznawania skargi konstytucyjnej (por. postanowienia TK z: 17 lutego 1999 r., sygn. Ts 154/98, OTK ZU Nr 2/1999, poz. 34; 19 czerwca 2000 r., sygn. Ts 139/99, OTK ZU Nr 5/2000, poz. 156).

Uwzględniając powyższe okoliczności uznać więc należy, że w sprawie niniejszej nie została spełniona przesłanka wskazania konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego, naruszonych ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie zakwestionowanych przepisów.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.