W skardze konstytucyjnej z 18 maja 2015 r. (data nadania) A.P. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. − Prawo łowieckie (Dz. U. z 2013 r. poz. 1226, ze zm.; dalej: prawo łowieckie) z art. 77 ust. 2, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 i art. 32 Konstytucji.

Zaskarżony przepis stanowi, że „[w]łaściciele lub posiadacze gruntów rolnych i leśnych powinni, zgodnie z potrzebami, współdziałać z dzierżawcami i zarządcami obwodów łowieckich w zabezpieczaniu gruntów przed szkodami, o których mowa w art. 46” (dotyczy szkód wyrządzonych w uprawach i płodach rolnych przez dziki, łosie, jelenie, daniele i sarny, a także przy wykonywaniu polowania). W przekonaniu skarżącego przepis ten jest niezgodny z Konstytucją, nie nakłada bowiem na dzierżawców i zarządców obwodów łowieckich obowiązku podejmowania działań w celu zabezpieczenia gruntów przed takimi szkodami. Właściciele gruntów rolnych i leśnych narażonych na wyrządzanie szkód przez dzikie zwierzęta powinni dysponować roszczeniem o nakazanie odpowiedzialnym podmiotom współdziałania w celu zabezpieczenia nieruchomości przed wyrządzaniem takich szkód.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym sprawy. Skarżący jest właścicielem nieruchomości gruntowych oznaczonych numerami ewidencyjnymi 74, 75, 76, 91 i 102, położonych w obrębie Sosnowik, jednostka ewidencyjna Szudziałowo. Skarżący w pozwie do Sądu Rejonowego w Sokółce domagał się nakazania pozwanym – Kołu Łowieckiemu Struga w Sękocinie Starym oraz Skarbowi Państwa (Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku) – zabezpieczenia wskazanych wyżej nieruchomości przez ogrodzenie ich siatką leśną przed szkodami wyrządzonymi przez zwierzęta łowne.

W wyroku z 14 października 2014 r. (sygn. akt IC 166/14) Sąd Rejonowy w Sokółce oddalił powództwo. Sąd uznał, że nie istnieje podstawa prawna, z której wynikałoby tego rodzaju roszczenie.

Skarżący wniósł apelację od tego orzeczenia, którą Sąd Rejonowy w Sokółce odrzucił w postanowieniu z 15 grudnia 2014 r. (sygn. akt IC 166/14) z powodu nieuiszczenia przez skarżącego opłaty od złożonego środka zaskarżenia.

Zażalenie na to postanowienie oddalił Sąd Okręgowy w Białymstoku w postanowieniu z 18 lutego 2015 r. (sygn. akt II Cz 155/15).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Na podstawie art. 138 w zw. z art. 139 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 1064; dalej: ustawa o TK z 2015 r.) z dniem 30 sierpnia 2015 r. utraciła moc ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 134 pkt 1 ustawy o TK z 2015 r. w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy w postępowaniu przed Trybunałem w zakresie dotyczącym wstępnego rozpoznania stosuje się przepisy dotychczasowe, tzn. przepisy ustawy o TK. Rozpatrywana skarga konstytucyjna została wniesiona przed dniem wejścia w życie ustawy o TK z 2015 r., dlatego do jej wstępnej kontroli zastosowanie mają przepisy ustawy o TK.​

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka ochrony wolności i praw są sprecyzowane w przepisach ustawy o TK.

Należy podkreślić, że skarga konstytucyjna jest subsydiarnym środkiem ochrony praw podmiotowych obywateli. Z tego powodu szczególnie ważne jest to, by skarżący podjęli z należytą starannością kroki zmierzające do wykorzystania zwyczajnych środków prawnych przewidzianych w danej procedurze w celu uzyskania ochrony swoich praw podmiotowych w stosownym postępowaniu przed organami administracji bądź sądami. Skarga konstytucyjna, stanowiąca zarzut przeciw prawu, jest ultima ratio – ostatnią szansą dochodzenia praw i wolności naruszonych przez zastosowanie kwestionowanego w skardze przepisu.

Jak stanowi art. 46 ust. 1 ustawy o TK, skarżący może wnieść skargę konstytucyjną po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od dnia doręczenia mu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny niejednokrotnie wyjaśniał, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji w konsekwencji skorzystania przez niego z przysługujących mu zwyczajnych środków odwoławczych, przy czym skorzystanie oznacza wniesienie takiego środka przy spełnieniu wszystkich wymogów wynikających z danej procedury (zob. np. postanowienie TK z 20 sierpnia 2008 r., Ts 14/08, OTK ZU nr 4/B/2008, poz. 175). Aby wyczerpać drogę prawną w sprawach toczących się w trybie postępowania cywilnego, należy uzyskać merytoryczne rozstrzygnięcie wydane na skutek rozpoznania przez sąd drugiej instancji apelacji wniesionej od orzeczenia sądu pierwszej instancji.

Skarżący jako ostateczne orzeczenie o swoich konstytucyjnych prawach, których ochrony domaga się w rozpatrywanej skardze, wskazał wyrok Sądu Rejonowego w Sokółce z 14 października 2014 r. Z dołączonych do skargi orzeczeń wynika, że skarżący wniósł apelację od tego orzeczenia, jednak nie uiścił należnego od niej wpisu. To skutkowało odrzuceniem apelacji przez Sąd Rejonowy w Sokółce. W konsekwencji skarżący nie uzyskał merytorycznego orzeczenia sądu drugiej instancji o swoich prawach konstytucyjnych, których ochrony się domaga. Skarżący nie spełnił więc wymogu wynikającego z art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Okoliczność ta jest samoistną podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej na podstawie art. 49 w związku z art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

Zarzut niezgodności art. 47 ust. 1 prawa łowieckiego z art. 77 ust. 2, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 2 i 3 oraz art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 i art. 32 Konstytucji skarżący opiera na przekonaniu, że kwestionowany przepis powinien zawierać normę, która nakazywałaby nie tylko właścicielom gruntów, ale także zarządcom obwodów łowieckich współdziałanie w zabezpieczaniu gruntów przed szkodami łowieckimi. W ocenie Trybunału tak sformułowany zarzut niekonstytucyjności jest nieprawidłowy, gdyż dotyczy zaniechania ustawodawczego, co wyklucza możliwość rozpoznania skargi w tym zakresie. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego formułowano już pogląd, zgodnie z którym „zarzuty nie mogą polegać na wskazywaniu, że przepis nie zawiera konkretnej regulacji, której istnienie zadowalałoby wnioskodawcę” (zob. wyrok z 19 listopada 2001 r., K 3/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 251). Zarzut zaniechania ustawodawczego (luki normatywnej) nie może być przedmiotem badania w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Nie ulega bowiem wątpliwości, że kontrola Trybunału odnosi się do norm prawnych wyprowadzanych z przepisów będących podstawą prawną orzeczeń organów władzy publicznej. Wydanie orzeczenia w tym zakresie należy więc uznać za niedopuszczalne (zob. postanowienia TK z: 11 grudnia 2002 r., SK 17/02, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 98 oraz 22 czerwca 2005 r., K 42/04, OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 74).

Dwie wyżej wskazane przesłanki odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu zwalniają Trybunał od dalszego jej badania pod względem formalnym.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz art. 49 w zw. z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, postanowił jak w sentencji.