W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 3 czerwca 2015 r. (data nadania) M.W. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 7 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.; dalej: k.k.w.) w zakresie, w jakim pozwala na zaskarżenie decyzji organu wykonawczego wyłącznie z powodu jej sprzeczności z prawem, pomijając zastrzeżenia co do jej słuszności, z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. W grudniu 2014 r. skarżący zwrócił się do Dyrektora Aresztu Śledczego w Lublinie z prośbą o udzielenie zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego na pięć dni. Decyzją z dnia 19 grudnia 2014 r. (VI Kow. 276/15/s) Dyrektor Aresztu Śledczego w Lublinie z uwagi na brak przesłanek dla udzielenia takiego zezwolenia negatywnie rozpatrzył prośbę skarżącego. Od powyższej decyzji skarżący wniósł zażalenie. Postanowieniem z dnia 25 lutego 2015 r. (VI Kow. 276/15/s) Sąd Okręgowy w Lublinie – VI Wydział Penitencjarny utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 23 czerwca 2015 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braku formalnego skargi przez doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącego przed Trybunałem Konstytucyjnym. Pismem z 29 czerwca 2015 r. (data nadania) pełnomocnik skarżącego odniósł się do wskazanego w zarządzeniu sędziego braku.

Zdaniem skarżącego przepis art. 7 § 1 k.k.w. ogranicza możliwość sądowej kontroli decyzji wydawanych przez dyrektora aresztu śledczego, tym samym pozostawiając orzekanie o prawach i wolnościach osób odbywających karę pozbawienia wolności do niczym nieskrępowanej decyzji organu postępowania wykonawczego, a zbyt szeroki zakres swobody przyznany organom postępowania wykonawczego – jak twierdzi skarżący – może prowadzić do przekraczania granic uznania i wydawania decyzji niesłusznych i całkowicie dowolnych, a przez to także naruszających prawa osób skazanych. W ocenie skarżącego procedura kontroli rozstrzygnięć organów postępowania wykonawczego powinna także dopuszczać możliwość weryfikacji poczynionych ustaleń faktycznych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Na podstawie art. 138 w zw. z art. 139 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 1064; dalej: ustawa o TK z 2015 r.) z dniem 30 sierpnia 2015 r. utraciła moc ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 134 pkt 1 ustawy o TK z 2015 r. w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy w postępowaniu przed Trybunałem w zakresie dotyczącym wstępnego rozpoznania stosuje się przepisy dotychczasowe, tzn. przepisy ustawy o TK. Rozpatrywana skarga konstytucyjna została wniesiona przed dniem wejścia w życie ustawy o TK z 2015 r., dlatego do jej wstępnej kontroli zastosowanie mają przepisy ustawy o TK.​

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekły ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy odpowiada ona określonym przez prawo wymogom. Procedura ta umożliwia już w początkowej fazie postępowania wyeliminowanie spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał Konstytucyjny nie może nadać analizowanej skardze konstytucyjnej dalszego biegu ze względu na jej oczywistą bezzasadność. W pierwszej kolejności Trybunał podkreśla, że analizowana skarga kwestionująca przepis art. 7 § 1 k.k.w. w zakresie, w jakim nie przewiduje on możliwości zaskarżenia decyzji organu postępowania wykonawczego z powodu zastrzeżeń co do jej słuszności, jest skargą na tzw. pominięcie ustawodawcze (zob. np. wyroki TK z dnia: 8 listopada 2005 r., SK 25/02, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 112 oraz 1 kwietnia 2008 r., SK 77/06, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 39), które – co do zasady – należy do kognicji Trybunału. Zgodnie z art. 7 § 1 k.k.w.: „Skazany może zaskarżyć do sądu decyzję organu wymienionego w art. 2 pkt 3 – 6 i 10 z powodu jej niezgodności prawem, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej”. Jednakże skarżący, domagając się wprowadzenia możliwości zaskarżania decyzji organu postępowania wykonawczego w przedmiocie wyjątkowego zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego (art. 141a § 1 k.k.w.), całkowicie pomija treść przepisu art. 141a § 5 k.k.w. W myśl którego: „Na decyzję, o której mowa w § 1, przysługuje skarga”. Nie ulega zatem wątpliwości, że skarżący, chcąc zakwestionować słuszność decyzji w sprawie dotyczącej udzielenia przez dyrektora zakładu karnego zgody na wyjątkowe opuszczenie zakładu karnego (art. 141a § 1 k.k.w.), może to uczynić właśnie na podstawie tego przepisu. Powyższa regulacja stanowi lex specialis w stosunku do art. 7 § 1 k.k.w. w zakresie, w jakim umożliwia wnoszenie skargi nie tylko z powodu niezgodności z prawem danej decyzji organu postępowania wykonawczego. W związku z powyższym twierdzenie skarżącego, że art. 7 § 1 k.k.w. narusza art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji jest oczywiście bezzasadne.

Ponadto Trybunał zaznacza, że ocena konstytucyjności poszczególnych regulacji nie może abstrahować od charakteru postępowania, którego ocena dotyczy. Przedmiotem analizowanej skargi jest tylko możliwości zaskarżenia decyzji organu postępowania wykonawczego dotyczącej wyjątkowego zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego. Zgodnie z art. 141a § 1 k.k.w. dyrektor zakładu karnego może udzielić skazanemu zezwolenia na opuszczenie zakładu karnego pod konwojem funkcjonariusza Służby Więziennej, osoby godnej zaufania lub samodzielnie, na czas nieprzekraczający 5 dni, w celu odwiedzenia poważnie chorego członka rodziny, uczestnictwa w pogrzebie członka rodziny oraz w innych wypadkach szczególnie ważnych dla skazanego. Trybunał przypomina, że możliwość wystąpienia o wyjątkowe zezwolenie na opuszczenie zakładu karnego mają osoby prawomocnie skazane wyrokiem sądu karnego, które odbywają karę pozbawienia wolności. Ponadto regulacja ta została umieszczona w oddziale 8 rozdziału X zatytułowanym „Nagrody i ulgi”, jest zatem oczywiste, że w tym zakresie dyrektor zakładu karnego ma swobodę decyzyjną. Podejmując decyzję, bierze on pod uwagę m.in. dotychczasowe zachowanie skazanego oraz przede wszystkim kwestie związane z potrzebą realizacji celów kary. Trybunał jednocześnie podkreśla, że decyzja dyrektora zakładu karnego wydana na podstawie art. 141a § 1 k.k.w. podlega kontroli. Jest to rozwiązanie o charakterze gwarancyjnym, dzięki któremu decyzja w przedmiocie udzielenia zgody na wyjątkowe opuszczenie zakładu karnego będzie poprzedzona rzetelną analizą wszystkich okoliczności. W ten sposób zapewniony zostaje konstytucyjny standard prawa do sądu (art. 45 ust. 1) oraz prawo do zaskarżania decyzji wydanych w pierwszej instancji (art. 78). Nie ulega zatem wątpliwości, że zarzuty skarżącego są oczywiście bezzasadne.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.