W skardze konstytucyjnej z 28 stycznia 2015 r. Geneva Trust Polska Sp. z o.o. (dalej: skarżąca, spółka) wystąpiła o stwierdzenie, że załącznik do zarządzenia Nr 35/2011/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 7 lipca 2011 r. zmieniającego zarządzenie w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju profilaktyczne programy zdrowotne (dalej: załącznik do zarządzenia Prezesa NFZ) w zakresie, w jakim „wprowadza podział świadczeniodawców na jednostki stacjonarne i mobilne”, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Warmińsko-Mazurski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej: Warmińsko-Mazurski Oddział Wojewódzki NFZ) ogłosił konkurs ofert o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w okresie od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2014 r. w rodzaju: profilaktyczne programy zdrowotne, w zakresie: program profilaktyki raka piersi – etap podstawowy – w pracowni stacjonarnej na obszarze powiatu ełckiego. Skarżąca była jednym z dwóch podmiotów gospodarczych, które przystąpiły do konkursu. Komisja konkursowa, sprawdziwszy, czy złożone oferty zawierają wymagane dokumenty lub oświadczenia o ich złożeniu, stwierdziła, że w ofercie skarżącej brakuje zaświadczenia o wpisie spółki do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz że skarżąca złożyła „oświadczenie oferenta o wpisach do rejestrów” na nieobowiązującym wzorze. W związku z tym komisja konkursowa – na podstawie art. 149 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach) –wezwała skarżącą do uzupełnienia braków formalnych oferty w określonym terminie pod rygorem jej odrzucenia. Właściwe „oświadczenie oferenta o wpisach do rejestrów” skarżąca dostarczyła w wyznaczonym terminie. Pomimo upływu określonego terminu skarżąca nie doręczyła natomiast zaświadczenia o wpisie stacjonarnej pracowni mammograficznej w powiecie ełckim do rejestru podmiotów wykonujących działalność gospodarczą. Wziąwszy to pod uwagę, komisja konkursowa podjęła decyzję o odrzuceniu oferty skarżącej. Złożony przez skarżącą protest do komisji konkursowej został oddalony. Następnie komisja konkursowa, w części niejawnej konkursu ofert, sporządziła ranking końcowy oferentów. W wyniku uszeregowania ofert w kolejności wynikającej z łącznej liczby punktów oceny i przy uwzględnieniu wyniku negocjacji komisja wybrała oferenta, który zajął pierwsze miejsce w rankingu końcowym, a tym samym wyczerpał wartość zamówienia określoną w ogłoszeniu. Oferta skarżącej, ponieważ została odrzucona w części jawnej postępowania, nie zakwalifikowała się do części niejawnej, a zatem nie została porównana z innymi ofertami na podstawie art. 148 ustawy o świadczeniach. Tym samym, zdaniem organu, nie mogła zostać wybrana.

Decyzją z 23 grudnia 2011 r. (nr 23/2011/Odw) Dyrektor Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ oddalił odwołanie, które skarżąca wniosła od wyników postępowania w konkursie ofert. Decyzją z 5 kwietnia 2012 r. (nr 2012/0197/DSOZ) Prezes NFZ utrzymał w mocy decyzję z 23 grudnia 2011 r. Wyrokiem z 6 listopada 2012 r. (sygn. akt VI SA/Wa 1178/12) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę, którą skarżąca złożyła na decyzję Prezesa NFZ z 5 kwietnia 2012 r. Wyrokiem z 20 sierpnia 2014 r. (sygn. akt II GSK 878/13) Naczelny Sąd Administracyjny oddalił natomiast skargę kasacyjną. Orzeczenie to, wraz z uzasadnieniem, zostało doręczone skarżącej 28 października 2014 r.

Zdaniem skarżącej „zróżnicowanie przez Prezesa NFZ [tj. w załączniku do zarządzenia Prezesa NFZ] kręgu oferentów do podmiotów świadczących usługi w trybie stacjonarnym i mobilnym nie znajduje jakiegokolwiek racjonalnego uzasadnienia i prowadzi do nierównego traktowania świadczeniodawców”. Jak twierdzi skarżąca, „w przedmiotowej sprawie cechą istotną jest możliwość realizowania świadczeń zdrowotnych będących przedmiotem postępowania konkursowego. W praktyce, powyższe winno sprowadzać się do konkluzji, że każdy świadczeniodawca, który jest w stanie prawidłowo i zgodnie z prawem wykonać świadczenie, powinien zostać do konkursu dopuszczony”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46 oraz art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.

2. Skarżąca zakwestionowała załącznik do zarządzenia Prezesa NFZ. Jako podstawę skargi wskazała określoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadę równości.

2.1. Trybunał zwraca uwagę na to, że w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji jednym z warunków złożenia skargi jest naruszenie tych norm konstytucyjnych, które statuują wolności lub prawa człowieka i obywatela. W skardze konstytucyjnej trzeba zatem wskazać zarówno konkretną osobę, której wolności lub prawa naruszono, jak i określone (poręczone, zapewnione, gwarantowane, chronione) w Konstytucji wolności lub prawa, które zostały naruszone, a także określić sposób tego naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK).

2.2. W swoim orzecznictwie Trybunał wyraził pogląd, zgodnie z którym zasada równości każdorazowo wymaga odniesienia reguł z niej wynikających do praw podmiotowych jednostki. W postanowieniu pełnego składu z dnia 24 października 2001 r., dotyczącym art. 32 Konstytucji, Trybunał stwierdził: „Uznając (…) prawo do równego traktowania za konstytucyjne prawo jednostki Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż ma ono charakter niejako prawa »drugiego stopnia« (…), tzn. przysługuje (…) w związku z konkretnymi normami prawnymi lub innymi działaniami organów władzy publicznej, a nie w oderwaniu od nich – niejako »samoistnie«. Jeżeli te normy lub działania nie mają odniesienia do konkretnych określonych w Konstytucji wolności i praw, prawo do równego traktowania nie ma w pełni charakteru prawa konstytucyjnego, a to sprawia, że nie może ono być chronione za pomocą skargi konstytucyjnej” (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).

2.3. Zważywszy na to, że w skardze konstytucyjnej skarżąca zarzuciła niezgodność przedmiotu skargi wyłącznie z zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji), Trybunał stwierdza, że nie wskazała ona naruszonych praw, a w konsekwencji nie określiła sposobu ich naruszenia.

Okoliczność ta jest – w myśl art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3. Wniesiony środek prawny nie spełnia także innych wymogów.

3.1. Zakwestionowany przez skarżącą załącznik do zarządzenia Prezesa NFZ określa „Profilaktyczne programy zdrowotne. Katalog zakresów i świadczeń” (dalej: katalog świadczeń). Zgodnie z nim program profilaktyki raka piersi na etapie podstawowym może być realizowany w pracowni stacjonarnej (pkt 3a katalogu świadczeń) albo w pracowni mobilnej (pkt 3b katalogu świadczeń). Należy przy tym podkreślić, że w obu przypadkach warunki stawiane świadczeniodawcom są takie same.

3.2. Trybunał zwraca uwagę na to, że celem konkursu ogłoszonego przez Warmińsko-Mazurski Oddział Wojewódzki NFZ było wyłonienie podmiotu świadczącego usługę lekarską wyłącznie w pracowni stacjonarnej. Skarżąca nie miała zaświadczenia o wpisie stacjonarnej pracowni mammograficznej do rejestru, zatem jej oferta – jako niespełniająca wymogów określonych w pkt 3a katalogu świadczeń – została odrzucona.

3.3. Powyższe rozstrzygnięcie (utrzymane w mocy wyrokiem NSA) zostało więc wydane na gruncie pkt 3a katalogu świadczeń. Punkt 3b, który stanowi, że porada na etapie podstawowym programu profilaktyki raka piersi jest wykonywana w pracowni mobilnej, nie był zatem podstawą żadnego z orzeczeń wydanych w sprawie skarżącej. Wystąpienie przez skarżącą o zbadanie pkt 3b katalogu świadczeń powoduje, że skarga konstytucyjna nabiera cech actio popularis, a zatem nie spełnia podstawowej przesłanki określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Okoliczność ta jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu w zakresie konstytucyjności pkt 3b katalogu świadczeń.

4. Trybunał zauważa, że pkt 3a katalogu świadczeń nie zawiera żadnych treści normatywnych świadczących o jakimkolwiek różnicowaniu świadczeniodawców. Zarzut jego niekonstytucyjności jest więc oczywiście bezzasadny.

Powyższe jest – zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 i w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania analizowanej skardze dalszego biegu w zakresie konstytucyjności pkt 3a katalogu świadczeń.

Wziąwszy powyższe pod uwagę Trybunał postanowił jak w sentencji.