W skardze konstytucyjnej z 24 października 2014 r., wniesionej do Trybunału 29 października 2014 r. (data nadania), A.R. (dalej:
skarżący; powód) wystąpił o stwierdzenie, że pkt 3 i 5 Protokołu dodatkowego nr 52 z dnia 28 stycznia 2008 r. do Holdingowej
Umowy Zbiorowej Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. z 30 grudnia 1993 r. (dalej: Protokół dodatkowy nr 52 do HUZ) jest niezgodny
z art. 8, art. 30, art. 32, art. 59 oraz art. 87 Konstytucji.
Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. W pozwie złożonym przeciwko Katowickiemu
Holdingowi Węglowemu S.A. w Katowicach – KWK „Murcki-Staszic” w Katowicach (dalej: pozwany) skarżący – na podstawie art. 189
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, ze zm.; dalej: k.p.c.) – domagał
się ustalenia nieistnienia w obrocie prawnym Protokołu dodatkowego nr 52 do HUZ (tj. aktu zmieniającego zakładowy układ zbiorowy
pracy). Zdaniem skarżącego akt ten dyskryminuje emerytów i rencistów w stosunku do pracowników pozwanego, w związku z czym
narusza art. 8 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502). Ponadto skarżący żądał zasądzenia
na jego rzecz od pozwanego 1017,00 zł. Kwota ta jest – jak wskazał – różnicą pomiędzy wypłaconym mu ekwiwalentem, a ekwiwalentem
należnym według cen obowiązujących pracowników w 2010 r. (zgodnie z treścią Załącznika nr 18 HUZ i Protokołu dodatkowego nr
35 do HUZ za 2010 r.).
W uzasadnieniu pozwu skarżący podał, że do 28 lutego 2006 r. był pracownikiem pozwanego; od 1 marca 2006 r. jest emerytem,
który ma prawo do deputatu węglowego. Zgodnie z treścią Załącznika nr 18 do HUZ skarżący nabył prawo do ekwiwalentu pieniężnego
za 3 tony węgla deputatowego. Na mocy Protokołu dodatkowego nr 52 do HUZ został tego prawa pozbawiony. Akt ten wprowadza zasadę,
według której deputat dla emerytów i rencistów realizowany jest wyłącznie w talonach. Można je sprzedawać w kopalni, ale po
stałej cenie. Za tonę węgla otrzymują oni wówczas 339,16 zł. Jest to cena niższa niż ta, która obowiązuje w stosunku do pracowników
(tj. 600,00 zł za tonę).
Postanowieniem z 3 marca 2014 r. (sygn. akt IX P 164/13) Sąd Okręgowy w Katowicach – Wydział IX Pracy (dalej: Sąd Okręgowy
w Katowicach; sąd pierwszej instancji) odrzucił pozew (pkt 1 sentencji) oraz orzekł o kosztach zastępstwa procesowego (pkt
2 sentencji; w orzeczeniu błędnie określony jako pkt 3). Podstawą odrzucenia pozwu w zakresie roszczenia o ustalenie nieistnienia
(nieważności) Protokołu dodatkowego nr 52 do HUZ było stwierdzenie niedopuszczalności drogi sądowej w sporze (art. 199 § 1
pkt 1 k.p.c.). Zdaniem sądu sprawa o ustalenie nieważności zakładowego układu zbiorowego pracy (Protokołu dodatkowego nr 52
do HUZ) nie jest sprawą z zakresu prawa pracy w świetle art. 476 § 1 k.p.c., a tym samym nie jest sprawą cywilną w rozumieniu
art. 1 k.p.c. W odniesieniu do roszczenia skarżącego o zapłatę 1017,00 zł podstawą odrzucenia pozwu było natomiast stwierdzenie
wystąpienia negatywnej przesłanki procesowej – res iudicata (art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.). Sąd Okręgowy w Katowicach zauważył, że skarżący występował już przeciwko pozwanemu o zasądzenie
należności z tytułu deputatu węglowego za 2010 r. we wskazanej kwocie. Sprawa zakończyła się prawomocnym oddaleniem apelacji
skarżącego od wyroku Sądu Rejonowego Katowice-Zachód w Katowicach z 13 marca 2012 r., którym roszczenie skarżącego zostało
oddalone. Na postanowienie Sądu Okręgowego w Katowicach skarżący wniósł zażalenie, w którym zakwestionował rozstrzygnięcie
sądu w zakresie pkt 2 (tj. w zakresie zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego). Skarżący zarzucił naruszenie przepisów
postępowania cywilnego, tj. art. 98 k.p.c., przez zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego i wniósł o zmianę zaskarżonego
postanowienia, przez jego uchylenie. Postanowieniem z 26 czerwca 2014 r. (sygn. akt III APz 27/14) Sąd Apelacyjny w Katowicach
– III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (dalej: Sąd Apelacyjny w Katowicach) oddalił zażalenie. Orzeczenie Sądu Okręgowego
w Katowicach, wraz z uzasadnieniem, zostało doręczone skarżącemu 16 sierpnia 2014 r.
W skardze konstytucyjnej skarżący zarzucił, że jego sytuacja, ukształtowana przez zaskarżone przepisy Protokołu dodatkowego
nr 52 do HUZ, jest mniej korzystna niż sytuacja pracownika, co stanowi przejaw dyskryminacji.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest
uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46 oraz art. 47 ustawy
z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym
niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.
Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez sąd lub
organ administracji publicznej ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącego. Jego podstawą
prawną ma być zakwestionowany w skardze akt normatywny.
Skarżący wskazał, że w sprawie, w związku z którą wniósł skargę konstytucyjną, orzeczeniem w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji
jest postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 26 czerwca 2014 r. Ani to postanowienie, ani też poprzedzające je orzeczenie
sądu pierwszej instancji nie rozstrzygają jednak o prawach, których naruszenie skarżący podnosi w skardze konstytucyjnej.
Trybunał zwraca uwagę na to, że postanowieniem z 3 marca 2014 r. sąd pierwszej instancji odrzucił pozew skarżącego, stwierdziwszy
wystąpienie przesłanek niedopuszczalności drogi sądowej (art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.) oraz powagi rzeczy osądzonej (art. 199
§ 1 pkt 2 k.p.c.). Sąd orzekł także o kosztach zastępstwa procesowego. Postanowieniem z 26 czerwca 2014 r. Sąd Apelacyjny
w Katowicach oddalił zażalenie, które skarżący wniósł na to rozstrzygnięcie. Przedmiotem rozważań obu sądów nie były zatem
kwestie odmiennego traktowania pracowników i byłych pracowników Katowickiego Holdingu Węglowego w zakresie ekwiwalentu za
węgiel. W związku z tym należy stwierdzić, że zakwestionowany w skardze Protokół dodatkowy nr 52 do HUZ, który – jak twierdzi
skarżący – narusza prawo do równego traktowania, nie był podstawą żadnego z orzeczeń wydanych w sprawie, w związku z którą
skarżący zainicjował postępowanie przed Trybunałem. Wniesiona skarga nie spełnia zatem podstawowej przesłanki określonej w
art. 79 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał zwraca uwagę również na to, że jeśliby nawet zakwestionowany w skardze przepis był podstawą orzeczenia sądu pierwszej
instancji, to analizowanej skardze konstytucyjnej należałoby odmówić nadania dalszego biegu z powodu niewyczerpania przysługującej
w sprawie drogi prawnej. Trzeba bowiem zauważyć, że skarżący w zażaleniu na postanowienie z 3 marca 2014 r. zakwestionował
rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji tylko w zakresie zasądzonych od powoda kosztów zastępstwa procesowego. Skarżący nie
poddał kontroli instancyjnej tej części postanowienia, w której sąd pierwszej instancji rozstrzygnął o żądaniach skarżącego
sformułowanych w pozwie. Tymczasem, jak wskazał Trybunał w postanowieniu z 5 grudnia 1997 r., „[i]stotą skargi konstytucyjnej
jest jej nadzwyczajny i subsydiarny charakter. Skarga ta może zostać uruchomiona dopiero w sytuacji, gdy skarżący nie dysponuje
już żadną proceduralną możliwością uruchomienia dalszego postępowania przed sądem bądź organem administracji publicznej w
swojej sprawie. Do rozstrzygania o sprawach indywidualnych są bowiem przede wszystkim powołane sądy i organy administracji
publicznej, a Trybunał Konstytucyjny powinien wkraczać dopiero po wyczerpaniu tych wszystkich procedur pozwalających na rozstrzygnięcie
sprawy, które mogą zostać uruchomione przez samego skarżącego. Na tym polega istota przesłanki »ostatecznego orzeczenia«,
sformułowanej w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Od takiego orzeczenia skarżącemu nie może już przysługiwać żaden środek odwoławczy,
ani inny środek zaskarżenia” (Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9).
Okoliczności te są – zgodnie z art. 49 w związku z art. 46 ust. 1 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – podstawami odmowy
nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu.
W związku z tym Trybunał postanowił jak na wstępie.