W skardze konstytucyjnej z 24 czerwca 2014 r. (data nadania) M.L. (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie, że art. 31 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 28 maja 2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 675; dalej: ustawa zmieniająca) jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. W dniu 3 grudnia 2012 r. skarżąca urodziła dziecko. W tym dniu utraciła prawo do ubezpieczenia chorobowego wynikającego ze stosunku pracy przedłużonego – na podstawie (art. 177 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy [Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.; dalej: k.p.]) – do dnia porodu. Skarżąca nabyła natomiast prawo do zasiłku chorobowego na czas urlopu macierzyńskiego (tj. 20 tygodni) oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego (tj. 4 tygodnie). Decyzją z dnia 11 lipca 2013 r. (znak: 010600/6022/2678/2013/ZAS) Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w Białymstoku, Inspektorat w Suwałkach (dalej: ZUS) odmówił skarżącej prawa do zasiłku macierzyńskiego za dodatkowy urlop macierzyński oraz za urlop rodzicielski od dnia 17 czerwca 2013 r. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że w myśl przepisów ustawy zmieniającej pracownik korzystający w dniu wejścia w życie tej ustawy (tj. 17 czerwca 2013 r.) z dodatkowego urlopu macierzyńskiego ma prawo do części tego urlopu w wymiarze odpowiadającym różnicy między wymiarem urlopu określonym w art. 1821 k.p. a wymiarem udzielonym. Znowelizowane przepisy mają zastosowanie do osób, których dzieci urodziły się po 31 grudnia 2012 r. Skarżąca tych wymogów nie spełnia, ponieważ urodziła dziecko 3 grudnia 2012 r., a przysługujący jej zasiłek macierzyński za dodatkowy urlop macierzyński przysługiwał jej do 19 maja 2013 r. Wyrokiem z dnia 17 października 2013 r. (sygn. akt IV U 186/13) Sąd Rejonowy w Suwałkach – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie skarżącej od decyzji ZUS. Wyrokiem z dnia 13 lutego 2014 r. (sygn. akt III Ua 1/14) Sąd Okręgowy w Suwałkach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację. Powyższe orzeczenie, wraz z uzasadnieniem, doręczono skarżącej 24 marca 2014 r.

Skarżąca twierdzi, że zakwestionowany w skardze art. 31 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej jest niekonstytucyjny w zakresie, w jakim „różnicuje pracowników niespełniających przesłanek, o których mowa w art. 29 ust. 1 (…) [ustawy zmieniającej], dzieląc ich na dwie grupy, tj. (…) pracowników, których dzieci urodziły się po dniu 31 grudnia 2012 r. oraz (…) przed dniem 1 stycznia 2013 r.”. Jak zarzuca skarżąca, przepis ten narusza wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadę równości w ten sposób, że dzieląc pracowników uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego na tych, którym zasiłek przysługuje w wymiarze 24 tygodni, oraz tych, którym zasiłek przysługuje w wymiarze 52 tygodni, nie ustanawia żadnej grupy pośredniej. Zdaniem skarżącej, skoro celem ustawodawcy było wprowadzenie 52-tygodniowych zasiłków, to zasadne jest, aby ustawa zmieniająca objęła wszystkich pracowników, którzy urodzili dziecko nie później niż 52 tygodnie przed jej wejściem w życie, tj. przed 17 czerwca 2013 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jej merytoryczne rozpoznanie jest uzależnione od spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 46 oraz art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skargom konstytucyjnym niespełniającym tych warunków oraz skargom oczywiście bezzasadnym Trybunał Konstytucyjny odmawia nadania dalszego biegu.

Skarżąca zakwestionowała art. 31 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej w brzmieniu: „Pracownik, którego dziecko urodziło się po dniu 31 grudnia 2012 r., niespełniający przesłanek, o których mowa w art. 29 ust. 1 [tej ustawy], ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze odpowiadającym różnicy między wymiarem urlopu określonym w art. 1821 ustawy zmienianej w art. 1 [tj. k.p.] w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą a wymiarem wykorzystanego urlopu. (…) Bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w ust. 1, pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego, udzielanego w wymiarze i na zasadach określonych w art. 1821a ustawy zmienianej w pkt 1 [tj. k.p.]”.

Jako podstawę skargi konstytucyjnej skarżąca wskazała określoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadę równości.

Trybunał zwraca uwagę na to, że w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji jednym z warunków złożenia skargi jest naruszenie tych norm konstytucyjnych, które regulują wolności lub prawa człowieka i obywatela. W skardze konstytucyjnej trzeba zatem wskazać zarówno konkretną osobę, której wolności lub prawa naruszono, jak i poręczone, zapewnione, gwarantowane, chronione w Konstytucji wolności lub prawa, które zostały naruszone, a także określić sposób tego naruszenia (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK).

W swoim orzecznictwie Trybunał wyraził pogląd, zgodnie z którym zasada równości każdorazowo wymaga odniesienia wynikających z niej reguł do praw podmiotowych jednostki. W postanowieniu pełnego składu z dnia 24 października 2001 r., dotyczącym art. 32 Konstytucji, Trybunał stwierdził: „Uznając (…) prawo do równego traktowania za konstytucyjne prawo jednostki, Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż ma ono charakter niejako prawa »drugiego stopnia« (…), tzn. przysługuje (…) w związku z konkretnymi normami prawnymi lub innymi działaniami organów władzy publicznej, a nie w oderwaniu od nich – niejako »samoistnie«. Jeżeli te normy lub działania nie mają odniesienia do konkretnych określonych w Konstytucji wolności i praw, prawo do równego traktowania nie ma w pełni charakteru prawa konstytucyjnego, a to sprawia, że nie może ono być chronione za pomocą skargi konstytucyjnej” (SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225).

W związku z tym, że w skardze konstytucyjnej skarżąca sformułowała zarzut niezgodność art. 31 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej wyłącznie z zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji), Trybunał stwierdza, że nie wskazała ona naruszonych praw, a w konsekwencji nie określiła sposobu ich naruszenia.

Okoliczność ta jest – w myśl art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.