W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 12 lipca 2013 r. B.B. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 80 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557, ze zm.; dalej: k.k.w.) w zakresie, w jakim nie precyzuje pojęcia „względy penitencjarne”, z art. 41 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Decyzją z 28 listopada 2012 r. (sygn. akt VIII Pen 665/12) Sąd Okręgowy w Warszawie (sąd penitencjarny) nie uwzględnił wniosku skarżącego o zmianę kolejności wykonywania kar pozbawienia wolności. Decyzję tę utrzymał w mocy Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z 9 stycznia 2013 r. (sygn. akt VIII Kow 4069/12).

Zdaniem skarżącego zakwestionowany art. 80 § 2 k.k.w. jest niezgodny z art. 41 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 2 Konstytucji, gdyż jest niejasny i nieprecyzyjny i prowadzi do wydawania arbitralnych rozstrzygnięć przez organy stosujące prawo, co jest niedopuszczalne w przypadku regulacji prawnych dotyczących ograniczania wolności osobistej obywateli.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 26 lipca 2013 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braku formalnego skargi – określenia, w jaki sposób art. 80 § 2 k.k.w. prowadzi do naruszenia praw podmiotowych wynikających z art. 2 i art. 41 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji. Pismem z 7 sierpnia 2013 r. pełnomocnik skarżącego ustosunkował się do tego zarządzenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz precyzujących go art. 46 i art. 47 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) podmiotem uprawnionym do wniesienia skargi konstytucyjnej jest każdy, czyje wolności lub prawa zostały naruszone w wyniku wydania przez sąd lub organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia, którego podstawą prawną jest kwestionowany przepis aktu normatywnego. Skargę konstytucyjną można więc wnieść po spełnieniu łącznie następujących warunków. Po pierwsze, zaskarżony przepis powinien być podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w indywidualnej sprawie skarżącego. Po drugie, źródłem naruszenia ma być normatywna treść kwestionowanych przepisów, na podstawie których sąd bądź organ władzy publicznej orzekł o prawach i wolnościach skarżącego. Po trzecie, sposób naruszenia tych praw i wolności musi wskazać sam skarżący w uzasadnieniu wnoszonej skargi (art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TK).

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia tych warunków.

Jedynym zarzutem sformułowanym w rozpatrywanej skardze konstytucyjnej jest stwierdzenie że art. 80 § 2 k.k.w. – stanowiący, że sędzia penitencjarny może zmienić kolejność odbywania kar orzeczonych względem skazanego, jeżeli przemawiają za tym względy penitencjarne – posługuje się niejasnym i nieprecyzyjnym pojęciem „względy penitencjarne”, co – zdaniem skarżącego – prowadzi do wydawania arbitralnych rozstrzygnięć przez sądy (naruszenie art. 41 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 2 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zasada określoności przepisów prawa (z wyjątkiem zasady nullum crimen sine lege, wyrażonej wprost w art. 42 ust. 1 Konstytucji) wynika z art. 2 Konstytucji i jest powiązana z zasadami przyzwoitej legislacji (zob. wyroki TK z: 21 marca 2001 r., K 24/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 51; 30 października 2001 r., K 33/00, OTK ZU nr 7/2001, poz. 217 oraz 22 maja 2002 r., K 6/02, OTK ZU nr 3/A/2002, poz. 33). Używanie pojęć (zwrotów) niedookreślonych przez sądy jest co do zasady zgodne z Konstytucją, jeśli towarzyszą temu określone gwarancje proceduralne, jak jawność postępowania lub ujawnianie motywów rozstrzygnięcia. W orzecznictwie Trybunału trafnie podkreślono, że „posługiwania się w prawie (…) pojęciami nieostrymi nie można a priori traktować jako uchybienia legislacyjnego. Często bowiem skonstruowanie określonej normy prawnej przy ich pomocy stanowi jedyne rozsądne wyjście. Na straży właściwego stosowania takiej normy stoją przede wszystkim normy procesowe, nakazujące wskazanie przesłanek, jakie legły u podstaw zastosowania w konkretnej sprawie normy prawnej skonstruowanej przy użyciu tego rodzaju nieostrego pojęcia” (uchwała TK z 6 listopada 1991 r., W 2/91, OTK w 1991 r., poz. 20).

Niezasadne jest więc kwestionowanie zgodności z Konstytucją przepisów zawierających zwroty niedookreślone tylko dlatego, że pozostawiają one organom stosującym prawo określoną sferę władzy uznania. Wprawdzie w wyniku używania takich zwrotów obowiązek konkretyzacji normy prawnej zostaje przesunięty na etap stosowania prawa, co posługującym się nimi organom daje pewną swobodę decyzyjną, ale „krytyka takich rozwiązań powinna koncentrować się nie na samym posługiwaniu się przez przepisy prawa zwrotami niedookreślonymi, ale na tym, czy wprowadzając takie zwroty do porządku prawnego, prawodawca przewidział czytelne, z punktu widzenia ewentualnych odbiorców rozstrzygnięć, mechanizmy kontroli” (zob. wyrok TK z 16 stycznia 2006 r., SK 30/05, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 2). W sprawie, w związku z którą skarżący zainicjował postępowanie przed Trybunałem, ustawodawca przewidział właściwe procedury umożliwiające kontrolę prawidłowości, tj. zgodności z obowiązującym prawem, czynności sędziego penitencjarnego. Sąd Okręgowy w Warszawie uzasadnił, dlaczego wniosek skarżącego o zmianę kolejności wykonywania kar pozbawienia wolności nie zasługiwał na uwzględnienie. Należało więc przyjąć, że skarżący nie udowodnił, że doszło do naruszenia konstytucyjnej zasady określoności przepisów prawa dotyczących wolności osobistej.

Rozpatrywana skarga konstytucyjna nie spełnia warunku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, dlatego nie można jej nadać dalszego biegu.