W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 25 lutego 2013 r. (data nadania) J.J. (dalej: skarżący) zakwestionował zgodność art. 42 ust. 2 nieobowiązującej już ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 30, poz. 158, ze zm.; dalej: nieobowiązująca ustawa o izbach lekarskich) z art. art. 77 ust. 2 w związku z art. 45 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Orzeczeniem z 12 marca 2001 r. (sygn. akt OSL-14/2000) Okręgowy Sąd Lekarski w Gdańsku, po rozpoznaniu wniosku Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Okręgowej Izby Lekarskiej w Gdańsku, uznał skarżącego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i orzekł wobec niego karę upomnienia. Orzeczeniem z 22 lutego 2002 r. (sygn. akt NSL Rep. 39/01) Naczelny Sąd Lekarski w Warszawie (dalej: Naczelny Sąd Lekarski) uchylił orzeczenie sądu pierwszej instancji i przekazał sprawę do Okręgowego Sądu Lekarskiego w Gdańsku w celu ponownego jej rozpoznania. Orzeczeniem z 8 stycznia 2003 r. (sygn. akt OSL-14/2000) sąd ten wymierzył skarżącemu karę upomnienia. Rozstrzygnięcie to utrzymał w mocy Naczelny Sąd Lekarski orzeczeniem z 22 stycznia 2004 r. (sygn. akt NSL Rep. 31/03). W ówcześnie obowiązującym stanie prawnym ustawodawca nie przewidział możliwości odwołania się od kary upomnienia i nagany do sądu powszechnego.

Wyrokiem z 29 czerwca 2010 r. (P 28/09, OTK ZU nr 5/A/2010, poz. 52) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 42 ust. 2 nieobowiązującej ustawy o izbach lekarskich „w zakresie, w jakim wyłącza prawo lekarza, ukaranego przez Naczelny Sąd Lekarski w drugiej instancji karą nagany, do wniesienia odwołania do sądu”, jest niezgodny z art. 77 ust. 2 Konstytucji. Orzeczenie Trybunału, o którym skarżący – jak podkreślił – dowiedział się z prasy, skłoniło go do podjęcia dalszych kroków prawnych, w tym do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Postanowieniem z 29 marca 2012 r. (sygn. akt APo 1/12) Sąd Apelacyjny w Gdańsku odrzucił odwołanie, które skarżący złożył (wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji) od orzeczenia Naczelnego Sądu Lekarskiego z 22 stycznia 2004 r. Postanowieniem z 27 września 2012 r. (sygn. akt Rep. 65/WS/12) Naczelny Sąd Lekarski odmówił natomiast przywrócenia terminu do wniesienia kasacji od prawomocnego orzeczenia, które wydał 22 stycznia 2004 r.

Postanowienie Naczelnego Sądu Lekarskiego z 27 września 2012 r. doręczono pełnomocnikowi skarżącego 23 listopada 2012 r. (jak wynika z oświadczenia skarżącego oraz ustaleń poczynionych przez Trybunał ex officio).

Zdaniem skarżącego zaskarżony przez niego art. 42 ust. 2 nieobowiązującej ustawy o izbach lekarskich pozbawił go „możliwości kwestionowania przed sądem prawidłowości postępowania dyscyplinarnego i zasadności wymierzonej w ramach tego postępowania kary”. Jak podkreślił, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) można stwierdzić, że „nie ma przeszkód do merytorycznego rozpoznania (…) skargi konstytucyjnej”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji „[k]ażdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”.

Zasady korzystania ze skargi konstytucyjnej precyzuje ustawa o TK. W myśl art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarżący może ją wnieść po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od dnia doręczenia mu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. W sprawie, w związku z którą wniesiono analizowaną skargę konstytucyjną, warunek ten nie został spełniony.

Jak wynika z art. 20 ustawy o TK, w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.). Artykuł 165 § 1 k.p.c. przewiduje, że terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego. Jak zatem stanowi art. 112 zdanie pierwsze ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.), „[t]ermin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca”. Natomiast w myśl art. 115 k.c. jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, to termin upływa dnia następnego.

Trybunał zwraca uwagę na to, że postanowienie Naczelnego Sądu Lekarskiego z 27 września 2012 r. doręczono pełnomocnikowi skarżącego 23 listopada 2012 r. W związku z tym trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej upływał w sobotę – 23 lutego 2013 r. W myśl art. 1 ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (Dz. U. Nr 4, poz. 28 ze zm.) ten dzień tygodnia nie jest ustawowo wolny od pracy (zob. również uchwałę Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2003 r., podjętą w składzie siedmiu sędziów, mającą moc zasady prawnej [sygn. akt III CZP 8/03, OSNC nr 1/2004, poz. 1]. Skarżący wniósł skargę konstytucyjną dopiero w poniedziałek – 25 lutego 2013 r., a zatem z przekroczeniem terminu określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Okoliczność ta jest – w myśl art. 49 w związku z art. 46 ust. 1 ustawy o TK – podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Niezależnie od powyższego Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga konstytucyjna nie spełnia także innego podstawowego warunku pozwalającego na przekazanie jej do merytorycznej oceny.

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej mogą być tylko te przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, które były podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego. W sprawie, w związku z którą wniesiono analizowaną skargę, wymóg ten nie został spełniony. Postanowienie Naczelnego Sądu Lekarskiego z 27 września 2012 r. zostało wydane po rozpoznaniu wniosku obrońcy skarżącego o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji od orzeczenia tego sądu z 22 stycznia 2004 r. Jak zauważył Naczelny Sąd Lekarski, przepisy przejściowe nowej ustawy z 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 219, poz. 1708, ze zm.), która weszła w życie 1 stycznia 2010 r., stanowią, że do spraw wszczętych i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy tej ustawy, chyba że przepisy dotychczasowe są dla skarżącego względniejsze. Sąd ustalił, że skarżący, którego sprawa zakończyła się pod rządami nieobowiązującej ustawy o izbach lekarskich, nie ma podstaw do żądania przywrócenia terminu do wniesienia kasacji. Przedmiotem zainteresowania sądu były zatem przesłanki przywrócenia terminu, a nie możliwość zwrócenia się do sądu, o którym mowa w art. 175 ust. 1 Konstytucji. Odwołanie się przez Naczelny Sąd Lekarski do przepisu zakwestionowanego przez skarżącego służyło jedynie ustaleniu stanu faktycznego sprawy. Jak wielokrotnie natomiast podkreślał Trybunał w swoim orzecznictwie, samo przywołanie danej normy w uzasadnieniu orzeczenia nie oznacza jeszcze, że była ona podstawą tego rozstrzygnięcia i może być przedmiotem skargi konstytucyjnej (zob. postanowienie TK z 9 października 2002 r., SK 13/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 73). Możliwość taka pojawia się dopiero wtedy, gdy norma ta determinuje treść orzeczenia (zob. wyrok TK z 22 listopada 2005 r., SK 8/05, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 117).

W związku z tym Trybunał stwierdza, że skarga konstytucyjna nie spełnia także podstawowego warunku wskazanego w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Okoliczność ta jest – w myśl art. 49 w związku z art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK – kolejną podstawą odmowy nadania skardze dalszego biegu.

W tym stanie rzeczy Trybunał orzekł jak na wstępie.