1. W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 lipca 2022 r. (data nadania) M.B. (dalej: skarżąca),
reprezentowana przez pełnomocnika z wyboru, wystąpiła z żądaniem przytoczonym w komparycji niniejszego postanowienia.
2. Skarga konstytucyjna została sformułowana na tle następującego stanu faktycznego.
Uchylanie się przez skarżącą od poddania jej małoletniego dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym spowodowało wszczęcie
postępowania egzekucyjnego. Zostało ono zainicjowane wystawieniem 18 października 2016 r. ([…]) tytułu wykonawczego przez
Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego (dalej: PPIS). Wystawienie tego tytułu poprzedzone zostało upomnieniem PPIS
w P. z 14 maja 2015 r., wzywającym skarżącą do wykonania szczepień dziecka. Po bezskutecznym upływie terminu, 26 października
2016 r. PPIS wystąpił do Wojewody o egzekucję obowiązku o charakterze niepieniężnym i przesłał powołany wyżej tytuł wykonawczy
z 18 października 2016 r.
Postanowieniem z 26 stycznia 2017 r. ([…]) Wojewoda nałożył na skarżącą grzywnę w celu przymuszenia i nadał klauzulę tytułowi
wykonawczemu wystawionemu przez PPIS w P. Jednocześnie wezwał skarżącą do poddania małoletniego dziecka obowiązkowym szczepieniom.
Wojewoda ocenił, że nałożony na skarżącą obowiązek wynikał wprost z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu
oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r. poz. 947, ze zm.; dalej: ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych).
Jednocześnie uznał, że dolegliwość finansowa polegająca na konieczności uiszczenia grzywny powinna stanowić istotny bodziec
skłaniający skarżącą do wykonania wskazanego wyżej obowiązku.
Wniesienie przez skarżącą zażalenia na powyższe postanowienie skutkowało wydaniem postanowienia przez Ministra Zdrowia z 22
grudnia 2017 r. (MDP […]) o utrzymaniu w mocy postanowienia Wojewody z 26 stycznia 2017 r. W ocenie Ministra Zdrowia, postępowanie
egzekucyjne w niniejszej sprawie było prowadzone w sposób prawidłowy, a wykaz obowiązkowych szczepień ochronnych i grupy osób,
które są zobowiązane do poddania się tym szczepieniom, zostały określone w art. 17 ust. 1 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych
oraz w rozporządzeniu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z 7 listopada 2018 r. (sygn. […]) w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia
oddalił skargę skarżącej na postanowienie Ministra Zdrowia. Następnie Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 9 marca 2022
r. (sygn. akt […]) w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia również oddalił skargę kasacyjną skarżącej.
3. Prezes Trybunału Konstytucyjnego zarządzeniem z 16 września 2022 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 23 września 2022
r.) wezwał skarżącą do doręczenia odpisu lub kopii poświadczonej za zgodność z oryginałem postanowienia Wojewody z 26 stycznia
2017 r. (znak […]).
Pismem z 30 września 2022 r (data nadania) skarżąca, reprezentowana przez swojego pełnomocnika, wykonała powyższe zarządzenie.
Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 29 listopada 2022 r. (doręczonym pełnomocnikowi skarżącej 5 grudnia 2022
r.) skarżąca została wezwana do usunięcia braku formalnego skargi przez doręczenie odpisu lub kopii poświadczonej za zgodność
z oryginałem tytułu wykonawczego wystawionego przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w P. z 18 października
2016 r. ([…]).
W piśmie procesowym złożonym w Trybunale 12 grudnia 2022 r. (data nadania) skarżąca usunęła powyższy brak skargi.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym
(Dz. U. z 2019 r. poz. 2393; dalej: u.o.t.p.TK) skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym.
Służy ono wyeliminowaniu – już w początkowej fazie postępowania – spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania.
Trybunał wydaje postanowienie o nadaniu skardze konstytucyjnej dalszego biegu, gdy spełnia ona wymagania przewidziane w ustawie
oraz nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 61 ust. 4 pkt 3 u.o.t.p.TK.
2. W ocenie Trybunału skarga spełnia przesłanki przekazania jej do kontroli merytorycznej.
2.1. Skarga została sporządzona przez adwokata, który przedłożył stosowne pełnomocnictwo.
2.2. Przysługująca skarżącej droga prawna została wyczerpana, ponieważ od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 marca
2022 r. (sygn. akt […]) nie przysługuje żaden zwyczajny środek zaskarżenia.
2.3. Skarżąca dochowała trzymiesięcznego terminu wniesienia skargi zastrzeżonego w art. 77 ust. 1 u.o.t.p.TK, gdyż wskazane
powyżej rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego, wraz z uzasadnieniem, zostało doręczone skarżącej 21 kwietnia 2022
r. Natomiast skarga została wniesiona do Trybunału 21 lipca 2022 r. (data nadania).
2.4. Prawidłowo został określony przedmiot kontroli, tj. art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b oraz art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia
2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, ze zm.; dalej: ustawa
o zwalczaniu chorób zakaźnych), § 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień
ochronnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 753; dalej: rozporządzenie) oraz art. 17 ust. 11 ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych w
związku z § 5 rozporządzenia. Powyższe przepisy statuują obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym.
2.5. Trybunał stwierdził, że wystawiony przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego tytuł wykonawczy i wydane w stosunku
do skarżącej postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia do wypełnienia obowiązków, którymi zainicjowane zostało
postępowanie zakończone wyrokiem NSA z 9 marca 2022 r. (sygn. akt […]), nie są oparte wprost na wyżej wymienionych przepisach.
Należy jednak zauważyć, że skarżąca kwestionuje obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym, który wynika z ustawy. W zakresie
tego obowiązku wszczęcie postępowania egzekucyjnego nie jest poprzedzone wydaniem decyzji przez organ administracji publicznej.
W konsekwencji skarżąca nie ma możliwości uzyskania ostatecznego orzeczenia, wydanego w jej indywidualnej sprawie, którego
podstawą prawną byłyby kwestionowane przepisy.
2.6. Zakwestionowanym przepisom skarżąca zarzuciła naruszenie konstytucyjnej zasady „dostatecznej określoności przepisów prawa”
(art. 2 Konstytucji) oraz ,,prawa do prywatności i decydowania o swoim życiu osobistym” (art. 47 w związku z art. 31 ust.
3 Konstytucji), a także art. 87 Konstytucji, który statuuje zamknięty katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego.
2.7. Skarżąca wskazała, w jaki sposób – jej zdaniem – zakwestionowane w skardze przepisy naruszają powyższe prawa. Zarzuciła
bowiem, że wyłączają one możliwość odmowy poddania się obowiązkowym szczepieniom przez osoby obowiązane albo ich opiekunów
prawnych lub faktycznych. Podniosła, że ograniczenie wyżej wymienionych praw nie spełnia wymogu proporcjonalności, gdyż obowiązkowe
szczepienia ochronne są zabiegiem medycznym obarczonym znacznym ryzykiem. Jednocześnie wskazała, że brak jest specjalnego
funduszu, wypłacającego odszkodowania dla osób dotkniętych niepożądanymi odczynami poszczepiennymi. Skarżąca stwierdziła też,
że występujące w niniejszej sprawie ograniczenie praw konstytucyjnych nie jest konieczne. W tym zakresie powołała przykłady
innych państw, które zniosły obowiązek szczepień. Zdaniem skarżącej, przedmiotowe ograniczenie nie nastąpiło na podstawie
ustawy, gdyż liczba dawek poszczególnych szczepionek, jak również lata i miesiące, w których należy podać szczepionkę, wynikają
z Programu Szczepień Ochronnych, będącego corocznym komunikatem Głównego Inspektora Sanitarnego.
3. W związku z powyższym i zważywszy na to, że sformułowane przez skarżącą zarzuty nie są oczywiście bezzasadne, Trybunał
Konstytucyjny – na podstawie art. 61 ust. 2 u.o.t.p.TK – postanowił nadać skardze konstytucyjnej dalszy bieg.