Wnioskiem z 16 grudnia 2005 r. Rada Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że art. 32 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.; dalej: ustawa o emeryturach i rentach) jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 31 stycznia 2006 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: doręczenie wyciągu z protokołu pozwalającego stwierdzić, że uchwała Rady Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych z 3 listopada 2004 r. została podjęta zgodnie z obowiązującym statutem organizacji w pięciu egzemplarzach; sprecyzowanie, w jaki sposób wskazany we wniosku art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach narusza art. 2 Konstytucji.

Pismem z 13 lutego 2006 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych braków formalnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji ogólnokrajowe organy związków zawodowych mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności aktów normatywnych (lub ich części) z aktami normatywnymi mającymi wyższą moc prawną w hierarchicznie zbudowanym systemie źródeł prawa. Jednakże legitymacja tych podmiotów została – w porównaniu z uprawnieniami przysługującymi podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji – ograniczona przez ustrojodawcę w ten sposób, że przedmiotem wniosku mogą być tylko takie przepisy, które dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

Wola Rady Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych jako organu kolegialnego znajduje wyraz w podejmowanych przez nią uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy, zaś treść podjętej uchwały zostaje zapisana w protokole. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego uchwała ogólnokrajowego organu związku zawodowego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego organu. Uchwała ta musi w sposób precyzyjny określać przedmiot zaskarżenia, poprzez dokładne wskazanie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części oraz zawierać sformułowanie zarzutu niezgodności z aktem wyższego rzędu.

Sformułowanie zarzutu stanowi przejaw wyrażanej przez skarżącego negatywnej oceny, co do hierarchicznej zgodności norm. Polega ona na skonkretyzowaniu relacji między kwestionowanym aktem normatywnym (lub jego częścią), a wyraźnie określonym wzorcem, stanowiącym podstawę kontroli. Dopiero tak rozumiany związek między normą kontrolowaną, a normatywnym wzorcem, wyznacza przedmiotowe granice kontroli sprawowanej przez Trybunał Konstytucyjny.

Kwestia, czy wniosek odpowiada wymaganiom ustawowym i czy pochodzi od uprawnionego podmiotu, podlega badaniu w postępowaniu przed Trybunałem już w fazie wstępnego rozpoznania (art. 36 ust. 1 ustawy o TK). Dla ustalenia, że wniosek pochodzi od ogólnokrajowego organu związku zawodowego, a nie od osoby, która go sporządziła i podpisała, potrzebny jest dowód, że został on wniesiony na podstawie uchwały uprawnionego organu. Uzasadnia to konieczność dołączenia do wniosku odpisu uchwały tego organu. Treść uchwały i wniosku musi być zbieżna. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, obejmuje wskazanie kwestionowanego przepisu przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego (przedmiot kontroli), wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem aktu normatywnego wyższego rzędu (wzorzec kontroli), którym w przypadku ustawy może być Konstytucja lub ratyfikowana umowa międzynarodowa. Wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem, który nie stanowi ścisłej realizacji uchwały podjętej uprzednio przez właściwy organ ogólnokrajowego związku zawodowego, nie może być uznane, na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy o TK, za pismo skutecznie wszczynające postępowanie przed Trybunałem.

2. Rada Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych podjęła 3 listopada 2004 r. uchwałę w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. Jednocześnie na mocy ust. 2 tejże uchwały, powierzyła jej wykonanie Kierownictwu Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych.

Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że zgodnie z ust. 1 uchwały, Rada Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych wnosi o stwierdzenie zgodności art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach jedynie z art. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w uchwale tej nie sformułowano zarzutu niezgodności kwestionowanego przepisu z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji. Brak wskazania w uchwale tak określonego przepisu ustawy zasadniczej, uniemożliwia uczynienie zeń wzorca kontroli w niniejszej sprawie. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że skonkretyzowanie wzorców kontroli, tzn. oznaczenie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji, nastąpiło dopiero we wniosku z 16 grudnia 2005 r.

Trybunał Konstytucyjny przypomina, że podmiot wykonujący uchwałę legitymowanego przed Trybunałem Konstytucyjnym organu wnioskodawcy, jest zobowiązany do działania w granicach i w zakresie udzielonego mu umocowania. Nie posiada kompetencji do samodzielnego kształtowania tak wzorców, jak i przedmiotu kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

Mając powyższe ustalenia na względzie, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wyrażony we wniosku Rady Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych zarzut w postaci niezgodności art. 32 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji pochodzi od podmiotu nieuprawnionego.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.