W skardze konstytucyjnej złożonej 20 stycznia 2005 r. zarzucono, że § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 Konstytucji.

Postanowieniem z 20 maja 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej uznając, że skarżący nie wskazał konstytucyjnych wolności lub praw naruszonych przez zaskarżony przepis rozporządzenia.

W zażaleniu skarżący powtórzył argumenty podnoszone w skardze konstytucyjnej oraz dodatkowo wskazał, że zaskarżony przepis rozporządzenia narusza jego prawo do równego traktowania w zakresie prawa do odszkodowania, o którym mowa w art. 77 ust. 1 Konstytucji. W piśmie procesowym z 13 września 2005 r. skarżący wskazał też na naruszenie art. 64 ust. 2 w zakresie prawa do zadośćuczynienia i odszkodowania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W polskim systemie prawa skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw. Szczególny charakter skargi polega na tym, że skarżący może domagać się zbadania przez Trybunał Konstytucyjny konstytucyjności aktu normatywnego, o ile skarga spełnia wymogi, o których mowa w art. 79 Konstytucji oraz w art. 46-48 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Podstawowym wymogiem sformułowanym w tych przepisach jest konieczność wskazania konstytucyjnej wolności lub prawa naruszonego przez zaskarżone przepisy oraz wskazanie sposobu ich naruszenia. Bez spełnienia tego wymogu merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne.

Skarżący podnosi, że zaskarżony przepis ustawy narusza jego prawo do równego traktowania i w samej skardze wskazuje bezpośrednio na art. 32 ust. 1 Konstytucji jako wzorzec kontroli zaskarżonego przepisu. Z przytoczonych w skardze argumentów wynika jednak, że naruszenie zasady równości nastąpiło, zdaniem skarżącego, w zakresie wyrażonego w art. 77 ust. 1 Konstytucji prawa do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. Zdaniem skarżącego organem takim jest Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny. Naruszenie tego prawa miało polegać na zawężeniu przez zaskarżony przepis rozporządzenia odpowiedzialności odszkodowawczej Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Celem postępowania skargowego nie jest bezpośrednie stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny naruszenia praw skarżącego, lecz zbadanie jego wniosku w sprawie zgodności z Konstytucją zaskarżonego aktu normatywnego. Wynikający z art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wymóg wskazania naruszonych konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego należy uznać za spełniony również wtedy, gdy ze sposobu sformułowania zarzutów skargi wynika, jakie wolności lub prawa skarżący uważa za naruszone. Wymóg ten jest spełniony również wtedy, gdy skarżący nie przywołuje wprost przedstawionych opisowo wzorców kontroli. Należy pamiętać, że skarżący ma jedynie obowiązek uprawdopodobnienia naruszenia swoich praw przez zaskarżony akt normatywny. Z tych względów wymóg wskazania konstytucyjnych wolności lub praw w niniejszej sprawie należy uznać za spełniony.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.

W skardze konstytucyjnej złożonej 20 stycznia 2005 r. zarzucono, że § 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 24 marca 2000 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. Nr 26, poz. 310 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 Konstytucji. Przepis ten wyłączył, zdaniem skarżącego, prawo do odszkodowania, gdy szkoda została spowodowana ruchem pojazdu mechanicznego, który w ogóle nie podlega rejestracji ze względu na niespełnienie wymogów technicznych. Tymczasem § 34 ust. 1 przedmiotowego rozporządzenia dopuszcza odpowiedzialność odszkodowawczą Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, w sytuacji, gdy sprawca szkody nie zostanie zidentyfikowany. W tym ostatnim przypadku nie można w ogóle stwierdzić, czy pojazd podlegał rejestracji. Takie zróżnicowanie odpowiedzialności odszkodowawczej narusza, zdaniem skarżącego, konstytucyjną zasadę równości. W odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego wzywające do uzupełnienia braku skargi przez wskazanie naruszonych konstytucyjnych praw, skarżący w piśmie procesowym z 21 marca 2005 r. podniósł, że zaskarżony przepis wykracza poza delegację ustawową. Zdaniem skarżącego, sformułowane w zaskarżonym przepisie określenie pojazdu mechanicznego jest węższe niż określenie pojazdu mechanicznego wynikające z art. 2 pkt 33 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515 ze zm.).

Skarga została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżący jechał jako pasażer pojazdem typu „Sam”, który w wyniku niezachowania przez kierującego należytej ostrożności uległ wywróceniu. Wskutek wypadku skarżący odniósł obrażenia i był hospitalizowany. W związku z powyższym skarżący wniósł przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu powództwo o zapłatę tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia. Wyrokiem z 23 kwietnia 2003 r. Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił powództwo w części. Na skutek apelacji powoda i pozwanego Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 26 lutego 2004 r. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo w całości. Zdaniem Sądu Apelacyjnego z § 3 i 2 przedmiotowego rozporządzenia wynika, że zakres odpowiedzialności Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego ogranicza się jedynie do szkód wyrządzonych przez posiadaczy pojazdów przed rejestracją, o ile pojazdy te spełniają warunki do ich zarejestrowania. Sąd Najwyższy postanowieniem z 7 października 2004 r. odmówił przyjęcia kasacji skarżącego do rozpoznania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji skarżący powinien wskazać, jakie jego konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone przez zaskarżony przepis aktu normatywnego. Wymóg ten został skonkretyzowany w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), który merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej uzależnia od wskazania naruszonych wolności lub praw i określenia sposobu ich naruszenia. Niespełnienie tego wymogu skutkuje odmową nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Skarżący wskazał na naruszenie prawa do równego traktowania, o którym mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji, nie wskazał jednak w zakresie jakiego konstytucyjnego prawa równość ta została naruszona. Oparcie skargi konstytucyjnej wyłącznie na naruszeniu zasady równości bez wskazania takiego prawa powoduje, że niespełniony jest wskazany wyżej warunek dopuszczalności skargi. Analizując powyższą kwestię Trybunał Konstytucyjny w wydanym w pełnym składzie postanowieniu z 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01 (OTK ZU nr 7/2001, poz. 225) stwierdził m.in.: „art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim zasadę ogólną, i dlatego winien być w pierwszej kolejności odnoszony do konkretnych przepisów Konstytucji, nawet jeżeli konstytucyjna regulacja danego prawa jest niepełna i wymaga konkretyzacji ustawowej. W takim zakresie wyznacza on także konstytucyjne prawo do równego traktowania. Mamy tu do czynienia z sytuacją «współstosowania» dwóch przepisów Konstytucji, a więc nie tylko z prawem do równego traktowania, ale ze skonkretyzowanym prawem do równej realizacji określonych wolności i praw konstytucyjnych. W skardze konstytucyjnej należy powołać oba przepisy Konstytucji, dopiero one wyznaczają bowiem konstytucyjny status jednostki, który przez regulację ustawową lub podustawową został naruszony. Natomiast, gdy chodzi o uprawnienia określone w innych niż Konstytucja aktach normatywnych – jeśli treść konkretnego prawa ustala się wyłącznie na ich podstawie – art. 32 Konstytucji stanowi zasadę systemu prawa, a nie wolność lub prawo o charakterze konstytucyjnym. Uprawnienia podmiotowego do świadczeń, których podstawą byłaby wyłącznie ustawa, nie można uznać za konstytucyjne prawo jednostki. Jeżeli treść prawa (uprawnienia) wynika wyłącznie z ustawy, domaganie się ochrony tego prawa z powołaniem się na zasadę równości nie ma w pełni «konstytucyjnego» wymiaru”.

Skarżący został zarządzeniem sędziego wezwany do uzupełnienia braku skargi konstytucyjnej przez wskazanie, w zakresie jakiego prawa konstytucyjnego doszło do naruszenia zasady równości. W piśmie procesowym z 21 marca 2005 r. skarżący nie wskazał jednak takiego prawa. Sformułowany w tym piśmie zarzut przekroczenia przez zaskarżony przepis delegacji ustawowej ma charakter przedmiotowy, nie wynika z niego wprost żadne konstytucyjne prawo podmiotowe skarżącego. Uczynienie takiego zarzutu podstawą skargi również wymaga wskazania, jakie konstytucyjne prawa skarżącego zostały naruszone w skutek przekroczenia delegacji ustawowej.

Ze względu na brak wskazania konstytucyjnych praw skarżącego oraz niewykonanie zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego wzywającego do uzupełnienia powyższego braku skargi konstytucyjnej należało odmówić nadania jej dalszego biegu.

Na marginesie należy wskazać, że również sposób uzasadnienia zarzutu naruszenia zasady równości nie jest prawidłowy. Skarżący porównując swoją sytuację z sytuacją osób poszkodowanych przez niezidentyfikowanego sprawcę nie zauważa, że sytuacje te nie są tożsame. Po pierwsze ratio legis § 34 polega na tym, żeby zagwarantować prawo do odszkodowania w sytuacji, gdy nie jest możliwe dochodzenie odszkodowania od sprawcy szkody, gdyż nie jest on znany. W przypadku skarżącego występuje inna sytuacja, gdyż sprawca szkody jest znany. W obu przypadkach nie mamy więc do czynienia z tożsamością sytuacji faktycznej. Odmienność sytuacji faktycznej powoduje, że sformułowany przez skarżącego zarzut należy ocenić jako oczywiście bezzasadny. Po drugie § 34 ust. 1 nie wyłącza ewentualnego zastosowania § 2 pkt 1 rozporządzenia. Jeżeli okazałoby się, że sprawca zostałby zidentyfikowany, a szkoda powstała przy użyciu pojazdu, który nie może być zarejestrowany nastąpiłoby również wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.