1. Na podstawie uchwały z 4 października 2004 r., 7 października 2004 r. Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność” wystąpiła z wnioskiem
o zbadanie zgodności § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 6 lutego 2002 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych
od nauczycieli szkól artystycznych i placówek kształcenia artystycznego (Dz. U. Nr 14, poz. 135; dalej: rozporządzenie) z
art. 2 Konstytucji w aspekcie zasady sprawiedliwości społecznej oraz z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.
W uzasadnieniu wnioskodawczyni podniosła, że zgodnie z zakwestionowanym przepisem nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w
życie rozporządzenia na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów,
zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela. Nauczyciele zatrudnieni na innej podstawie tracą zaś dotychczasowe
kwalifikacje i zobowiązani są do ich uzyskania na podstawie nowych przepisów.
Uzasadniając zarzut niezgodności zaskarżonego przepisu ze wskazanymi wzorcami kontroli, w nawiązaniu do rozumienia zasady
równości wobec prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, wnioskodawczyni stwierdziła, że kryterium podstawy zatrudnienia
(mianowanie lub umowa o pracę) nie może być uznane za relewantne i sprawiedliwe kryterium różnicowania uprawnień nauczycieli.
2. W piśmie z 16 lutego 2005 r. Prokurator Generalny przedstawił stanowisko w sprawie. W jego ocenie zakwestionowany przepis
jest zgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.
Na wstępie Prokurator Generalny stwierdził, że upoważnienie ustawowe, na podstawie którego został wydany zaskarżony przepis,
zawiera w sobie uprawnienie do zróżnicowania sytuacji nauczycieli posiadających niepełne kwalifikacje, jak np. brak wyższego
wykształcenia lub nieukończenie zakładu kształcenia nauczycieli. Zaznaczył przy tym, że to upoważnienie ustawowe nie jest
kwestionowane przez wnioskodawczynię.
Podkreślił następnie, że zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357
ze zm.), zatrudnienie nauczyciela na podstawie umowy o pracę następuje w ściśle określonych sytuacjach. Przykładowo, w celu
odbycia stażu lub w szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły, gdy nauczyciel legitymuje się wymaganym poziomem
wykształcenia, lecz nie posiada przygotowania pedagogicznego, pod warunkiem zobowiązania się, że uzupełni je w czasie odbywania
stażu.
W ocenie Prokuratora Generalnego istnieje różnica pomiędzy sytuacją prawną nauczycieli kontraktowych i mianowanych. Odwołując
się do rozumienia zasady równości wobec prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, podkreślił, że sposób nawiązania
stosunku służbowego z nauczycielami ma zasadnicze znaczenie dla ich uprawnień pracowniczych. W jego ocenie wskazuje to na
brak relewantności pomiędzy tymi kategoriami nauczycieli.
Zdaniem Prokuratora Generalnego, nawet gdyby podzielić pogląd wnioskodawczyni, że niezależnie od sposobu nawiązania stosunku
pracy wszyscy nauczyciele należą do tej samej kategorii podmiotów ze względu na łączącą ich cechę wspólną (wykonywanie zawodu
nauczyciela), to i tak zróżnicowanie wynikające z kwestionowanego przepisu nie budzi konstytucyjnych zastrzeżeń w zakresie
objętym zarzutami wniosku. Zaskarżony przepis zachowuje bowiem prawa nabyte.
3. Minister Kultury w stanowisku wyrażonym w piśmie z 7 lutego 2005 r. nie podzielił poglądu wnioskodawcy. Podkreślił, że
zarzuty wnioskodawcy w stosunku do zaskarżonego przepisu opierają się na zakwestionowaniu wyboru przez normodawcę podstawy
zatrudnienia jako kryterium zróżnicowania sytuacji prawnej nauczycieli.
Wybór tego kryterium – zdaniem Ministra Kultury – wynika z całości regulacji zawartych w przepisach Karty Nauczyciela, w której
sytuacja prawna nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę i na podstawie mianowania jest zdecydowanie odmienna.
Dotyczy to zarówno warunków wymaganych do zatrudnienia na podstawie mianowania i na podstawie umowy o pracę, jak i możliwości
rozwiązania tych dwu rodzajów stosunków zatrudnienia.
W związku z powyższym nie znajduje uzasadnienia opinia wnioskodawcy, że nauczyciele zatrudnieni na podstawie umowy o pracę
i na podstawie mianowania są w identycznej sytuacji prawnej.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
1. Wnioskodawczyni podniosła, że zakwestionowany przepis jest niezgodny z art. 2 Konstytucji w aspekcie zasady sprawiedliwości
społecznej oraz z art. 32 Konstytucji.
Uzasadnienie wniosku wskazuje, że art. 2 Konstytucji w aspekcie zasady sprawiedliwości społecznej został powołany w rozpatrywanej
sprawie nie jako samodzielna podstawa kontroli, ale w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji. W ujęciu wnioskodawczyni niezgodność
zaskarżonego przepisu z art. 32 ust. 1 Konstytucji jest bowiem konsekwencją niesprawiedliwego pominięcia nauczycieli, którzy
nie są zatrudnieni na podstawie mianowania w grupie podmiotów, których kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela zostały
zachowane, pomimo zmiany wymogów w tym zakresie przez nowe rozporządzenie.
W odniesieniu do zarzutu niezgodności § 12 ust. 1 rozporządzenia z art. 32 ust. 2 Konstytucji wnioskodawczyni nie powołała
osobnych argumentów, które wskazywałyby na niezgodność zaskarżonego przepisu z tym wzorcem kontroli. Argumentów mających wskazywać
na jego niezgodności z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji nie można zaś zasadnie odnieść do tak ujętego zarzutu.
Postępowanie w przedmiocie kontroli zgodności § 12 ust. 1 rozporządzenia z art. 32 ust. 2 Konstytucji podlega zatem umorzeniu
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz.
643 ze zm.) ze względu na niedopuszczalność orzekania. Wniosek niezawierający uzasadnienia przedstawionego zarzutu nie spełnia
bowiem wymogów formalnych, od których zależy jego merytoryczne rozpoznanie.
2. Rozporządzenie Ministra Kultury, w którym pomieszczony jest zaskarżony przepis zostało wydane na podstawie delegacji ustawowej,
zawartej w art. 9 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 ze
zm.). Zastąpiło rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 10 stycznia 1983 r. w sprawie określenia szczegółowych kwalifikacji
wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych (Dz. U. Nr 2, poz. 17 ze zm.).
Jak wskazuje art. 9 ust. 2 i 3 ustawy – Karta Nauczyciela, rozporządzenie ma określić szczegółowe kwalifikacje wymagane od
nauczycieli szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego. Wnioskodawczyni nie kwestionuje zgodności zaskarżonego
przepisu z przepisem ustawy, na podstawie którego został on wydany.
Zaskarżony § 12 ust. 1 rozporządzenia został sformułowany jako przepis przejściowy. Stanowi, że: „Nauczyciele zatrudnieni
w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych
przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela”. Rozporządzenie nie zawiera analogicznej normy
w stosunku do nauczycieli zatrudnionych na innej podstawie. Jak podkreśla wnioskodawczyni, oznacza to, że nauczyciele, którzy
spełniali wymogi kwalifikacyjne, a co za tym idzie – mieli prawo zajmowania stanowiska nauczyciela na podstawie przepisów
obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, lecz nie byli zatrudnieni na podstawie mianowania, muszą uzupełnić
kwalifikacje.
3. Ustosunkowanie się do zarzutu podniesionego przez wnioskodawczynię wymaga ustalenia, czy zaskarżony § 12 ust. 1 rozporządzenia
istotnie niesprawiedliwie i sprzecznie z zasadą równości wobec prawa różnicuje sytuację, z jednej strony – nauczycieli zatrudnionych
na podstawie mianowania oraz – z drugiej – zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Zgodnie z zakwestionowanym przepisem, nauczyciele, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne ustalone przez dotąd obowiązujące
przepisy, jeżeli w dniu wejścia w życie rozporządzenia byli zatrudnieni na podstawie mianowania, zachowują nabyte kwalifikacje
do zajmowania stanowiska nauczyciela.
Przed dniem wejścia w życie rozporządzenia wymogi kwalifikacyjne dotyczące nauczycieli szkół artystycznych określały dwie
grupy przepisów: art. 9 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela oraz przepisy rozporządzenia z 10 stycznia 1983 r. w sprawie określenia
szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych. Od dnia wejścia w życie rozporządzenia kwalifikacje
wymagane od takich nauczycieli określa w dalszym ciągu art. 9 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela oraz to nowe rozporządzenie.
Zgodnie z delegacją ustawową, na podstawie której zostało wydane rozporządzenie, w którym pomieszczony jest zaskarżony przepis,
wymogi kwalifikacyjne dotyczące nauczycieli szkół artystycznych mogą zostać obniżone w stosunku do poziomu wyznaczonego przez
ogólny przepis art. 9 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela. Obniżenie wymogów kwalifikacyjnych w rozporządzeniu oznacza zaś,
że dany nauczyciel posiada kwalifikacje do bycia nauczycielem, do nawiązania stosunku pracy na podstawie mianowania oraz do
kolejnych szczebli awansu zawodowego.
Art. 9 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela, pomimo licznych nowelizacji tej ustawy, od dnia jej uchwalenia w sposób niezmieniony
określa ogólne wymogi, od spełnienia których zależy możliwość zajmowania stanowiska nauczyciela. Zgodnie z tym przepisem stanowisko
nauczyciela, co do zasady, może zajmować osoba, która posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym
lub ukończyła zakład (według pierwotnego brzmienia ustawy: „szkołę”) kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku,
do którego są to wystarczające kwalifikacje, przestrzegająca podstawowych zasad moralnych, spełniająca warunki zdrowotne niezbędne
do wykonywania zawodu.
Art. 9 ust. 2 ustawy – Karta Nauczyciela, stanowiący podstawę wydania kwestionowanego przepisu, w odniesieniu do nauczycieli
szkół artystycznych upoważnia ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w porozumieniu z zainteresowanymi
ministrami, do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Z kolei art. 9 ust.
3 tej ustawy zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego do określenia
w drodze rozporządzenia szkół artystycznych i placówek kształcenia artystycznego, w których stanowiska nauczyciela mogą zajmować
osoby mające ukończoną szkołę artystyczną II stopnia w zakresie kierunku odpowiadającego nauczanym przedmiotom, uwzględniając
w szczególności rodzaj szkół i placówek kształcenia artystycznego, w których możliwe będzie zatrudnienie nauczycieli mających
ukończoną szkołę artystyczną II stopnia.
Porównanie szczegółowych wymogów kwalifikacyjnych dotyczących nauczycieli szkół artystycznych, określonych w poprzednim i
obecnie obowiązującym rozporządzeniu wskazuje, co następuje.
Zarówno poprzednio obowiązujące, jak i aktualne rozporządzenie zasadniczo powtarza określony w art. 9 ust. 1 ustawy – Karta
Nauczyciela wymóg ukończenia studiów wyższych oraz wymóg legitymowania się odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym. Zarówno
poprzednio obowiązujące, jak i aktualne rozporządzenie dopuszcza tu wyjątki.
W szczególności – tak poprzednio obowiązujące, jak i aktualne rozporządzenie przewiduje, że kwalifikacje do nauczania w szkołach cyrkowych mają
także posiadający przygotowanie pedagogiczne absolwenci policealnego studium cyrkowego, według aktualnego rozporządzenia legitymujący
się dodatkowo świadectwem dojrzałości.
Poprzednio obowiązujące rozporządzenie przewidywało ponadto, ze kwalifikacje do nauczania w szkole muzycznej pierwszego i
drugiego stopnia oraz w szkołach baletowych mają także osoby, które złożyły egzamin kwalifikacyjny równoważny ze studiami
wyższymi zawodowymi. Zgodnie z § 14 dawnego rozporządzenia, złożenie egzaminu równoważnego studiom zawodowym było uznawane
za spełnienie przesłanki legitymowania się przygotowaniem pedagogicznym. Na podstawie § 15 tego rozporządzenia, w szczególnie
uzasadnionych wypadkach Minister Kultury i Sztuki mógł ponadto zwolnić od wymagań kwalifikacyjnych określonych w rozporządzeniu
osobę, która od wielu lat pracowała w szkole artystycznej i osiągała bardzo dobre wyniki w pracy dydaktyczno-wychowawczej
lub miała znaczący dorobek artystyczny.
Nowe rozporządzenie surowiej zatem określa szczegółowe wymogi kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole artystycznej,
aniżeli uchylone przez nie rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z 10 stycznia 1983 r.
4. Formułując zarzut niekonstytucyjności zaskarżonego przepisu, wnioskodawczyni stwierdziła, że kryterium podstawy zatrudnienia
(mianowanie lub umowa o pracę) nie może być uznane za relewantne i sprawiedliwe kryterium różnicowania uprawnień nauczycieli.
Oceniając zasadność tego zarzutu, należy na wstępie podkreślić, że ustawa – Karta Nauczyciela w brzmieniu nadanym jej ustawą
z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 19, poz. 239)
posługuje się pojęciem „mianowanie” w dwojakim znaczeniu. Art. 9a i art. 10 tej ustawy rozróżniają bowiem mianowanie jako
szczebel awansu zawodowego nauczycieli (stopień nauczyciela mianowanego) oraz jako sposób nawiązania stosunku pracy, przy
czym – zgodnie z art. 7 ust. 1 tej ustawy nowelizującej – nauczyciele, którzy w dniu wejścia w życie tej ustawy byli zatrudnieni
na podstawie mianowania, wraz z jej wejściem w życie uzyskali z mocy prawa stopień nauczyciela mianowanego.
Kryterium, którym posługuje się zakwestionowany przepis, odnosi się do pojęcia mianowania jako sposobu nawiązania stosunku
pracy. Przepis ten stanowi o „nauczycielach zatrudnionych (...) na podstawie mianowania”.
Według utrwalonego już orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego konstytucyjna zasada równości wobec prawa nakazuje identyczne
traktowanie wszystkich adresatów określonej normy prawnej, znajdujących się w takiej samej lub w podobnej sytuacji prawnie
relewantnej (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 24 lutego 1999 r., sygn. SK 4/98, OTK ZU nr 2/1999, poz. 24; 17 stycznia
2001 r., sygn. K 5/00, OTK ZU nr 1/2001, poz. 2; 17 maja 2004 r., sygn. SK 32/03, OTK ZU nr 5/A/2004, poz. 44). Z zasady równości
wobec prawa wynika zatem nakaz równego, czyli jednakowego, traktowania wszystkich adresatów normy prawnej, co oznacza zarówno
zakaz dyskryminowania, jak i zakaz faworyzowania takich osób.
Ustalenie, czy zasada równości wobec prawa została w konkretnym przypadku naruszona, wymaga określenia kręgu adresatów, do
których odnosi się dana norma prawna, oraz wskazania elementów określających ich sytuację prawną, które są prawnie istotne.
Zasada równości wobec prawa wymaga jednocześnie zasadności kryterium, na podstawie którego dokonano zróżnicowania sytuacji
określonych podmiotów (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 1999 r., sygn. SK 4/98, z 17 stycznia 2001 r., sygn.
K 5/00, z 23 listopada 2004 r., sygn. P 15/03, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 108).
5. Ocena zarzutu niezgodności zaskarżonego przepisu z tak rozumianą zasadą równości wobec prawa wymaga w pierwszej kolejności
ustalenia, czy § 12 ust. 1 rozporządzenia rzeczywiście różnicuje sytuację nauczycieli mianowanych i nauczycieli zatrudnionych
na podstawie umowy o pracę.
Jak już wskazano, ustawa – Karta Nauczyciela wprowadza rozróżnienie pomiędzy sposobem nawiązania stosunku pracy (umowa o pracę,
mianowanie) oraz statusem zawodowym i stopniami awansu zawodowego nauczycieli (nauczyciel stażysta, nauczyciel kontraktowy,
nauczyciel mianowany, nauczyciel dyplomowany). Osiągnięcie kolejnego stopnia awansu zawodowego uzależnione jest przede wszystkim
od poziomu kwalifikacji nauczyciela oraz długości stażu w zawodzie, a ponadto od dorobku zawodowego nauczyciela. Awans zawodowy
nauczyciela stażysty ustawa uzależnia dodatkowo od uzyskania akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie,
awans nauczyciela kontraktowego – od zdania egzaminu przed komisją egzaminacyjną, a nauczyciela mianowanego – od uzyskania
akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie. Osiągnięty
stopień awansu zawodowego nauczyciela stanowi osobisty dorobek nauczyciela, na co Trybunał Konstytucyjny zwrócił już uwagę
w wyroku z 23 listopada 2004 r. (sygn. P 15/03).
Sposób nawiązania z nauczycielem stosunku pracy nie jest w pełni skorelowany ze stopniem awansu zawodowego nauczyciela.
W zaskarżonym przepisie mowa jest o nauczycielach zatrudnionych w dniu wejścia w życie rozporządzenia na podstawie mianowania,
którzy „spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów”. Chodzi tu o przepisy wyznaczające wymogi
kwalifikacyjne, obowiązujące przed dniem wejścia w życie nowego rozporządzenia. Jak już wskazano powyżej, wymogi te w stosunku
do nauczycieli szkół artystycznych wyznaczały dwie grupy przepisów: ustawa – Karta Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym w
tym dniu oraz poprzednio obowiązujące rozporządzenie. Kwestię sposobu nawiązania z nauczycielem stosunku pracy reguluje z
kolei art. 10 ustawy – Karta Nauczyciela.
W dniu wejścia w życie kwestionowanego rozporządzenia przepis ten obowiązywał w brzmieniu nadanym mu przez art. 3 ustawy z
dnia 23 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy – Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego, ustawy
– Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. Nr 111, poz. 1194 ze zm.). Późniejsze nowelizacje tego artykułu nie
zmieniły zasady, w myśl której stosunek pracy z nauczycielem może zostać nawiązany na dwa sposoby: na podstawie umowy o pracę
lub na podstawie mianowania. Ustawodawca nie pozostawił pracodawcy możliwości wyboru podstawy zatrudnienia. Sposób nawiązania
stosunku pracy zależy, co do zasady, od stopnia awansu zawodowego nauczyciela.
Na podstawie umowy o pracę nawiązuje się stosunek pracy z nauczycielem stażystą oraz z nauczycielem kontraktowym (art. 10
ust. 1-4 ustawy – Karta Nauczyciela). Jak zaś wynika z art. 10 ust. 5 tej ustawy, co do zasady, z nauczycielem mianowanym
i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się stosunek pracy na podstawie mianowania, przy czym stosunek pracy nawiązany z nauczycielem
na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania wówczas, gdy nauczyciel
uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, a w przypadku nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego – jeżeli w czasie trwania
umowy o pracę zostały spełnione warunki, o których mowa w ust. 5, określającym dalsze przesłanki, od spełnienia których zależy
nawiązanie z nauczycielem stosunku pracy na podstawie mianowania.
Od zasady, zgodnie z którą nauczyciel, który osiągnął stopień nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, jest zatrudniony
na podstawie mianowania, istnieją dwa wyjątki, określone w ustępach 6 i 7 tego artykułu. Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym
lub z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się nie na podstawie mianowania, lecz na podstawie umowy o pracę wówczas, gdy nie
ma warunków do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, oraz w przypadku zaistnienia
potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela. W odniesieniu do tej grupy nauczycieli,
art. 10 ust. 5a ustawy – Karta Nauczyciela, odwołując się do brzmienia ust. 5 tego artykułu, stanowi przy tym, że zaistnienie
w czasie trwania umowy o pracę warunków do zatrudnienia takiego nauczyciela na podstawie mianowania powoduje automatyczne
przekształcenie się jego stosunku pracy w stosunek pracy na podstawie mianowania.
6. Merytoryczne ustosunkowanie się do zarzutu podniesionego przez wnioskodawczynię wymaga ustalenia znaczenia zaskarżonego
przepisu z jednej jeszcze perspektywy.
Kwestionowany przepis stanowi, że: „Nauczyciele (...), którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych
przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela”. Według ustawy – Karta Nauczyciela wymogi kwalifikacyjne
dotyczące nauczycieli aktualizują się w dwóch momentach: stanowią przesłankę dostępu do zawodu nauczyciela oraz przesłankę
osiągnięcia kolejnego stopnia awansu zawodowego.
W zaskarżonym przepisie mowa jest o kwalifikacjach do zajmowania stanowiska nauczyciela. Rozważenia wymaga zatem kwestia,
czy przepis ten zachowuje kwalifikacje do wykonywania zawodu, czy też także do kolejnego stopnia awansu zawodowego (konkretnie
do osiągnięcia stopnia nauczyciela dyplomowanego przez nauczycieli mających stopień nauczyciela mianowanego).
Art. 9b ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela stanowi, że warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego
jest m.in. spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1 oraz – co istotne z perspektywy rozpatrywanej
kwestii – w ust. 2 i 3, stanowiących podstawę do wydania przedmiotowego rozporządzenia. Jak już była o tym mowa, spełnienie
wymogów kwalifikacyjnych, ustalonych w rozporządzeniu na niższym poziomie, aniżeli to wynika z art. 9 ust. 1 ustawy – Karta
Nauczyciela, stanowi podstawę do skutecznego ubiegania się o kolejny stopień awansu zawodowego.
Przepisy te nie dają natomiast jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy zachowanie wymogów kwalifikacyjnych do „zajmowania
stanowiska nauczyciela” w zaskarżonym § 12 ust. 1 rozporządzenia zachowuje kwalifikacje do wykonywania zawodu, czy też do
osiągnięcia kolejnego stopnia awansu zawodowego. Choć literalna wykładnia tego przepisu nie daje dostatecznej pewności w tym
względzie, to jednak niewątpliwie nawet przy szerszym rozumieniu tego pojęcia stwierdzić należy, że zaskarżony przepis nie
zawiera nowości normatywnych w stosunku do obowiązującej w dniu jego wejścia w życie ustawy – Karta Nauczyciela. Nie dotyczy
on tej grupy nauczycieli, którzy nawiązali stosunek pracy na podstawie umowy. Nawet bowiem jeśli spełniali oni w dniu wejścia
w życia nowego rozporządzenia wymagania kwalifikacyjne wynikające z dawnego rozporządzenia, to nie byli w tym dniu zatrudnieni
na podstawie mianowania.
7. W świetle tak ustalonego znaczenia zaskarżonego przepisu należy zważyć, co następuje.
Obowiązujące przepisy odmiennie regulują przesłanki rozwiązania stosunku pracy z nauczycielami zatrudnionymi na podstawie
mianowania oraz z nauczycielami zatrudnionymi na podstawie umowy o pracę.
Zgodnie z art. 91c ustawy – Karta Nauczyciela, w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, które nie zostały uregulowane
przepisami tej ustawy, mają zastosowanie przepisy kodeksu pracy.
Przesłanki rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem mianowanym określa samodzielnie i kompleksowo art. 23 ustawy – Karta
Nauczyciela. Przepis ten nie wymienia utraty kwalifikacji przez nauczyciela. W ustawie brak jest szczególnych przepisów ochronnych,
które regulowałyby kwestię rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę – jeśli utrata
wymagań kwalifikacyjnych nastąpiła na skutek wejścia nowych, surowszych przepisów określających wymagania kwalifikacyjne.
Do tej grupy nauczycieli znajdują zatem zastosowanie przepisy kodeksu pracy.
Na poziomie ustawowym kwestia rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie mianowania oraz z nauczycielem
zatrudnionym na podstawie umowy o pracę – ze względu na brak kwalifikacji wymaganych przez obowiązujące przepisy – przedstawia
się zatem różnie.
W świetle przepisów ustawy – Karta Nauczyciela podniesienie poziomu wymagań kwalifikacyjnych przez nowe przepisy rozporządzenia
nie stanowi przesłanki do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielami zatrudnionymi na podstawie mianowania. Zaskarżony przepis
pozornie zatem tylko jest przepisem przejściowym. Nadto porównanie dyspozycji normy z niego wynikającej z odpowiednimi unormowaniami,
wynikającymi z ustawy – Karta Nauczyciela oraz z kodeksu pracy, wskazuje, że nie wynika z niego żadna nowość normatywna ani
dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania, ani tym bardziej dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o
pracę. Badany przepis rozporządzenia ma jednak określony krąg adresatów – są nimi nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania.
Dla nich jednak zaskarżone przepisy nie wprowadzają w istocie nowych przywilejów, jeśli chodzi o ochronę trwałości stosunku
pracy. Natomiast brak uregulowań ochronnych dla nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w zaskarżonym przepisie
nie ma znamion tzw. pominięcia normatywnego. Przepis ten odnosi się wyłącznie do nauczycieli już zatrudnionych na podstawie
umowy mianowania i w stosunku do nich nie zmienia, tzn. nie zwiększa ani nie zmniejsza, ochrony trwałości ich stosunku pracy,
wynikającej z ustawy. Jest zatem oczywiste, iż nie jest on, ani też w jakiejkolwiek mierze nie mógł być, poświęcony uregulowaniom
sytuacji prawnej nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Przepisy ochronne dla tej kategorii nauczycieli, uzupełniające
kodeksowe przesłanki rozwiązania stosunku pracy, winny mieć rangę ustawową i nawiązywać do statusu tej grupy nauczycieli.
Nie mogło to być przeto materią zaskarżonego przepisu rozporządzenia. Pominięcia tej kwestii na poziomie ustawowym wnioskodawczyni
zaś nie kwestionuje.
Nie zostało zatem obalone domniemanie zgodności z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji zaskarżonego przepisu rozporządzenia,
który odnosi się wyłącznie do nauczycieli mianowanych.
W świetle powyższego Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zakwestionowany przez wnioskodawczynię § 12 ust. 1 rozporządzenia
jest zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji.
Ze wszystkich powyższych względów Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.